RMS mbi arsimin

nga Richard Stallman

Marrë nga www.gnu.org

Ky është transkriptimi i një videoje të Richard Stallman-it mbi Softet e Lira dhe Arsimin :

Jam Richard Stallman-i.

25 vjetë më parë [më 1983] themelova lëvizjen për Software të Lirë. Software i Lirë është software-i që respekton lirinë e përdoruesve dhe solidaritetin shoqëror në bashkësinë e tyre. Programe jo të lira janë software pronësorë.  Kjo do të thotë që u heqin lirinë përdoruesve, i mbajnë ata të përçarë dhe pa mbështetje.

Të përçarë sepse u ndalohet të ndajnë me të tjerët programin dhe pa mbështetje ngaqë përdoruesi nuk e kanë kodin burim të programit. Që do të thotë, nuk mund ta ndryshojnë dot, madje as mund të shohin se çfarë bën vërtet programi, dhe mund të bëjë gjëra shumë të liga.

Software-i i Lirë nënkupton që përdoruesi ka 4 liri thelbësore:

• Liria 0 është liria për ta xhiruar programin për çfarëdo qëllimi.
• Liria 1 është liria për studimin e kodit burim të programit dhe ndryshimit të tij për ta bërë të bëjë çka doni ju.
• Liria 2 është lira për të ndihmuar fqinjin tuaj; domethënë, liria për të bërë dhe shpërndarë kopje të përpikta të programit kurdo që doni.
• Dhe liria 3 është liria për të kontribuar te bashkësia juaj; që do të thotë, liria për të bërë dhe shpërndarë kopje të versioneve tuaja të modifikuara të programit.

Me këto katër liri një program është Software i Lirë, ngaqë sistemi shoqëror i përdorimit dhe shpërndarjes së tij është një sistem etik që respekton lirinë e gjithkujt dhe lirinë e bashkësisë së përdoruesve.

Software-i duhet të jetë i Lirë sepse lirinë e meritojmë të gjithë, të tërë e meritojmë të na lejohet të marrim pjesë në një bashkësi të lirë.

Prandaj, në shkolla do të duhej të mësohej vetëm Software i Lirë. Ka katër arsye pse duhet bërë kështu.

Arsyeja më e cekët është për të kursyer para. Shkollat nuk kanë para të mjaftueshme, ndaj nuk do të duhej t’i shpërdoronin paratë e tyre duke paguar për leje përdorimi software-esh pronësorë. Kjo është një arsye e qartë, por disa kompani software-i pronësor zakonisht e asgjësojnë këtë arsye të cekët duke dhuruar kopje të programeve të tyre pronësore për shkolla, pa pagesë ose me çmime të ulëta.
Arsyeja pse e bëjnë këtë është që nxënësit të krijojnë varësi. Është plan dashakeq. Është plan për t’i përdorur shkollat si mjete për të imponuar një varësi të përhershme te nxënësit.
Nëse në një shkollë mësohet si të përdoret një program pronësor, nxënësi do të jetë i varur nga ai program, dhe pasi diplomohet do t’i duhet të paguajë që të përdorë atë program. Ka gjasa që do të punojë për një kompani që nuk merr kopje falas të programit.
Prandaj, zhvilluesit e programeve pronësore përdorin shkollat që të imponojnë varësinë e përhershme të krejt shoqërisë. Shkollat duhet të refuzojnë të marrin pjesë në një plan të tillë dashakeq ngaqë shkollat kanë një mision shoqëror, arsimimin e brezit të ardhshëm për të qenë qytetarë të mirë të një shoqërie të aftë, të fortë, të pavarur, bashkëpunuese dhe të lirë. Kjo mund të arrihet vetëm duke u mësuar Software-in e Lirë. Shkollat duhet të eliminojnë, të fshijnë software-et pronësore dhe të instalojnë Software të Lirë.

Por ka një arsye më të thellë: formimi i programuesve të zotë, sepse që të mund të mësohen aftësi të mira programimi nxënësit kanë nevojë të lexojnë shumë kod dhe të shkruajnë shumë kod. Që të mësojnë të shkruajnë kod të zot për programe të mëdha nxënësit kanë nevojë të shkruajnë ndryshime të vogla në kodin e programeve të mëdha. Krejt kjo është e mundshme vetëm me Software-in e Lirë. Vetëm Software-i i Lirë lejon edukim me teknologjinë e informacionit.

Por ka një arsye edhe më të thellë: edukimi me qytetari të mirë, pasi shkollat kanë mision të japin mësim jo vetëm fakte dhe aftësi teknike, por mbi gjithçka frymën e vullnetit të mirë, zakonin e të ndihmuarit të të tjerëve. Prandaj, çdo klasë do të duhej të kishte këtë rregull: “nxënës, po prutë një program në klasë, s’mund ta mbani për vete, duhet ta ndani me krejt klasën.”
Shkolla duhet të praktikojë atë çka predikon, do të duhej të paraqiste në klasa vetëm Software të lirë.

Krejt shkollat do të duhej të kalonin në Software-in e Lirë dhe të japin mësim vetëm Software të Lirë, sepse çdo shkollë do të duhej të merrte pjesë në shpënien e shoqërisë drejt lirisë dhe solidaritetit shoqëror.

Faleminderit.

Të drejta Kopjimi © 2007, 2010, 2012 Richard Stallman

Kjo faqe mund të përdoret sipas një lejeje Creative Commons Attribution-NoDerivs 3.0 United States License.