Gjithçka rreth Flash-it
Marrë nga documentfreedom.org
Çfarë është saktësisht Flash-i?
Flash-i është një grup teknologjish për dërgim audioje dhe videoje përmes Internetit. 99% e kompjuterëve desktop me lidhje në Internet e kanë të instaluar Flash-in, dhe ai përdoret thellësisht nga mjaft site-e web popullorë, përfshi Facebook-un dhe YouTube-in. Nëse përdorni Flash-in, site-et web me Flash i dërgojnë shfletuesit tuaj web zbatime të ruajtur në formate specialë (të emërtuar me zgjatimin .swf dhe .flv), kur vizitoni faqe që funksionojnë me Flash. Që shfletuesi juaj të jetë në gjendje të xhirojë zbatimin dhe të shfaqë median që ai përmban, duhet të ketë të instaluar tashmë një shtojcë (fjala vjen, shtojca Adobe Flash për Firefox-in). Site-et web që përmbajnë lëndë Flash lypin një software të veçantë shërbyesi që të mund ta trajtojnë këtë lëndë, dhe zakonisht përdorin Adobe Flash Media Server.
Pra, “Flash”-i nuk është vërtet një gjë e vetme, por një sistem që përfshin disa përbërës:
- Një format kartelash zbatimi (.flv ose .swf)
- Një shtojcë shfletuesi web
- Një shërbyes mediash Flash
Një pikë për konfuzion shtesë është ajo që terma në dukje emra të rëndomtë përshkrues, të tillë si “Flash Plug-in” ose “Flash Media Server”, i referohen në fakt një produkti specifik pronë dhe shenjë tregtare e Adobe-it.
Ç’të keqe ka Flash-i?
Nuk është Standard i Hapur
- Teknologjia Flash është pronë dhe kontrollohet nga një kompani e vetme (Adobe) në mënyrë përjashtuese për përfitime të tyre, dhe nuk përdor Standarde të Hapura. Ata kontrollojnë madje edhe fjalët që përdorim për t’iu referuar Flash-it – në mjaft raste nuk mundet madje as të flasim për Flash-in ose kartelat Flash pa kërkuar leje fillimisht. Se si funksionojnë kartelat Flash vendoset nga Adobe, dhe, edhe pse kanë botuar një shpjegim se si funksionojnë kartelat Flash, ky informacion prapë mbetet i kontrolluar rreptësisht dhe përdorimi i tij i kufizuar.
Lyp Software pronësor
- Për fat të keq, me qëllim që një përdorues të lexojë si duhet kartela Flash, lypset shtojca pronësore Flash Plug-in. Ekzistojnë disa alternativa Software i Lirë, por ato (ende) nuk funksionojnë në mënyrë të qëndrueshme për shumicën e rasteve. Ngaqë shtojca e Adobe-es është pronësore, se si funksionon është e fshehtë, ndaj nuk mund të përshtatet, përmirësohet, ose ndahet me këdo tjetër. Përdoruesit nuk kanë zgjedhje tjetër, veç të shpresojnë që software-i do të jetë i ndershëm dhe i besueshëm, ngaqë ata nuk kanë mënyra për të kontrolluar se çfarë bën në kompjuterin e tyre apo se si funksionon.
Prodhon kyçje nga ana e tregtuesit
- Shtojca për Flash e shfletuesit duhet të shkarkohet prej Adobe-it, dhe përdoruesit nuk mund të zgjedhin përdorimin e një shtojce alternative nga një tjetër kompani apo organizëm. Në këtë mënyrë Adobe ruan monopolin mbi një nga teknologjitë e kompjuterit më të përdorura në botë, dhe ka pak shtysa për ta përmirësuar Flash-in sipas nevojave të përdoruesit. Edhe pse për Flash-in nuk ka pagesë për ta përdorur vizitorët e site-eve web, monopoli i Adobe-it shpesh përkthehet në kosto të stërmëdha për organizmat që krijojnë dhe shpërndajnë media në format Flash, përfshi ato qeveritare ose bamirëse. Mjaft organizma kanë ndjesinë se nuk kanë zgjedhje tjetër veç të përdorin Flash-in për video dhe media tjetër online, për shkak të popullaritetit të tij, dhe si rrjedhojë të blejnë për krijim dhe publikim Flash-i software tjetër Adobe të kushtueshëm.
Kërcënënon privatësinë
- Shtojca Adobe Flash merr kontrollin e drejtpërdrejtë të videokamerës dhe mikrofonit të përdoruesit, dhe i bën ato të përdorshme nga ana e site-eve web. Site-et web e kanë shfrytëzuar këtë në të kaluarën dhe kanë spiunuar vizitorët pa dijeni e tyre, për qëllime dërgimi mesazhesh hedhurinë dhe vjedhjeje identiteti për qëllime kriminale.
- Flash-i ka një historik problemesh për privatësinë, veçanërisht ato lidhur me përdorimin e cookie-ve nga ana e tij. Pasi një shtojcë Flash instalohet bëhet pjesë e shfletuesit web, ka hyrje në të dhënat se çfarë site-sh web janë vizituar dhe për çfarë janë përdorur. Ngaqë është software pronësor, përdoruesit nuk e dinë se si përdoren këto të dhëna.
Është jo i sigurt
- Shtojcat dhe skriptet Adobe Flash janë të famshme për të qenët jo të sigurt, dhe shumë ekspertë këshillojnë çaktivizimin e tyre plotësisht, për shkak të cënueshmërive të sigurisë që paraqesin. Ngaqë janë pronësore, vetëm punonjësit e Adobe-it mund t’i ndreqin problemet, madje edhe me vonesë prej një viti pasi ato janë zbuluar, dhe vetëm Adobe-i di se si funksionon faktikisht software-i i tyre.
Një alternativë e hapur
Html 5 është një Standard i ri i Hapur dhe i fuqishëm që mund të përdoret për të zëvendësuar mjaft nga përdorimet e Adobe Flash-it. Ai përmban një familje teknologjish, përfshi standarde për audio dhe video, dhe një për grafikë të avancuar 2D dhe 3D. Site-et web për ndarje videosh me të tjerët, për shembull, mund të kalojnë tërësisht në HTML, për sa i takon luajtjes së videove dhe, duke bërë kështu, të ofrojnë luajtje videosh më gjerësisht të përputhshme, të mundshme dhe të paanshme.
Cilët po përdorin HTML 5-n?
- Edhe para finalizimit të standardeve HTML 5, më 2011 34 nga 100 site-et Web kryesuese në botë po e përdornin. Shembuj site-esh web që përdorin HTML 5-n për audio dhe video:
- Grooveshark
- Youtube
- Vimeo
- Daily Motion
- BBC (për celular)
Është zëvendësim i plotë?
- Edhe pse Flash-i dhe HTML 5-a përpiqen të arrijnë gjëra të ngjashme, janë teknologji shumë të ndryshme, dhe nuk kanë karakteristika identike. HTML 5-a është shumë e përshtatshme për transmetim videosh dhe audio në rrjet, por disa përdorime të tjera hëpërhë janë të vështira ose të pamundura. Megjithatë, vazhdimisht po hidhen në qarkullim librari të reja për lojëra dhe për komunikim të atëçastshëm (përfshi konferenca video dhe aftësitë e tyre po shtohen.
Si mund ta përdor HTML5 në site-in tim web?
- Si të transmetoni audio dhe video web duke përdorur HTML 5
- Demonstrime zbatimesh me animacione HTML 5
- Udhërrëfyes për përdorim të HTML 5-s për animacione
Si mund të shmang Flash-in online?
- Që të parandaloni plotësisht media në shfletuesin tuaj web, thjesht çaktivizoni ose çinstaloni shtojcën për Flash (ose mos e instaloni, nëse nuk e keni instaluar tashmë). Se si bëhet kjo, varet nga shfletuesi. Një mënyrë tjetër është instalimi i një shtese shfletuesish si ‘Flashblock’, që zëvendëson media Flash me një buton të volitshëm “zhbllokimi”, për të dhënë kontroll më të madh mbi përdorimin nga ana juaj të Flash-it.
