Programe Shqip : blogu

Një vështrim mbi Firefox-in në pesë-vjetorin e tij

Firefox-i Sipas Numrave

• Firefox-in e përdorin më tepër se 330 milionë vetë anembanë botës

• Firefox-i është software i lirë dhe me burim të hapur, me afërsisht 40% të kodit të tij shkruajtur nga vullnetarë

• Përqindja e tregut për Firefox-in është 24.7%% (sipas Net Applications, Tetor 2009)

• Përqindja e tregut për Firefox-in në Europë është 34.47% (sipas Net Applications, Tetor 2009)

• Deri në Gusht të 2009-s, Firefox-i qe shkarkuar më shumë se 1 miliardë herë

Shfletuesi Global

• Firefox-i mund të kihet në më shumë se 70 gjuhë (duke mbuluar kështu më shumë se 97% të popullsisë botërore online)

• Firefox-i është në përdorim në çdo vend të botës

• Gati çdo version jo në Anglisht i Firefox-it është përkthyer nga vullnetarë të bashkësisë

• Më tepër se 50% e përdoruesve të Firefox-it në botë përdorin versione jo në Anglisht

Ecuria në Kohë*

• 9 Nëntor, 2004: qarkullon Mozilla Firefox 1.0

  • Veçori të reja:

    • Bllokim Flluskash – ndaloni reklama të bezdisshme në trajtë flluskash

    • Shfletim me Skeda – shihni më shumë se një faqe në një dritare të vetme

    • Vetësi dhe Siguri – Firefox e ruan të pastër kompjuterin nga spyware-e dashakeqë
      

    • Kërkime Më të Mençura – kërkimi është vendosur drejt e te paneli

    • Faqerojtësa të Gjallë – integrim i prurjeve RSS

    • Shkarkim Pa Telashe – kartela të ruajtura vetvetiu në desktopin tuaj

    • Miku Më i Mirë për Zhvilluesit – Firefox-i vjen me një set standard mjetesh zhvilluesi

  • Numër versionesh të përkthyer: 29

  • Përqindje tregu atë muaj: 1.2% (sipas Net Applications, Nëntor 2004)

• 29 Nëntor, 2005: qarkullon Mozilla Firefox 1.5

  • Veçori të Reja

    • Përditësim i Vetvetishëm

    • Rirenditje Skedash me Drag and Drop

    • Pastrim të Dhënash Vetjake

  • Numër versionesh të përkthyer: 32

  • Përqindje tregu atë muaj: 8.5% (sipas Net Applications, Nëntor 2005)

• 24 Tetor, 2006: qarkullon Mozilla Firefox 2.0

  • Veçori të reja

    • Rifreskim i Anës Pamore – u përditësuan temat dhe ndërfaqja e përdoruesit

    • Personalizoni Shfletuesin Tuaj – mbi 1000 Shtesa nga të cilat të zgjidhet

    • Siguri: Mbrojte e brendshme nga karremëzimet

    • Rikthim Sesioni

    • Kontroll i Brendshëm Drejtshkrimi

  • Numër versionesh të përkthyer: 37

  • Përqindje tregu atë muaj: 12.9%

• 17 Qershor, 2008: qarkullon Firefox 3 dhe vendos një Rekord Botëror Guinness me numrin më të madh të shkarkimeve të një software-i brenda 24 orësh

  • Veçori të reja

    • Shtyllë e Mençur Vendesh

    • Faqerojtësa me Një Klikim

    • Etiketa

    • Shfletuesi Web Më i Sigurt – masa strikte kundër karremëzimeve dhe malware-eve / ID site-i web të atypëratyshme

    • Prodhimtari – kontroll i brendshëm drejtshkrimi / rikthim sesionesh / full zoom /

    • Personalizim – më shumë se 5000 Shtesa që t’ju ndihin për personalizim

  • Numër versionesh të përkthyer: 48

  • Statistika shkarkimesh

  • Përqindje tregu atë muaj: 19% (sipas Net Applications, Qershor 2008)

• 30 Qershor, 2009: qarkullon Firefox 3.5

  • Veçori të reja

    • Shfletim Vetjak

    • Mbulim për HTML5 – video të hapur dhe audio të hapur
      

    • Shfletues i Ndjeshëm ndaj Vendit

    • Skeda të Shqitshme

    • Shkronja të Shkarkueshme

  • Numër versionesh të përkthyer: 73

  • Përqindje tregu atë muaj: 22.43% (sipas Net Applications, Qershor 2009)

• 31 Tetor , 2009, qarkullon Firefox 3.6 Beta 1

Fuqia e Personalizimive

• Mbi 6000 Shtesa Firefox-i falas, të krijuara me kontributin e bashkësisë – më tepër se për cilindo shfletues tjetër

• 7 milionë shkarkime për Personas me 20 mijë hartime Personas kontribut i 10 mijë artistëve (Gusht 2009)

Kalimi në Celular

• Përpjekjet e Mozilla-s drejt celularit, me emrin e koduar Fennec, bazohet në besimin se, pavarësisht se me ç’pajisje hyni në të, ka vetëm një Web

• I ngritur mbi të njëjtën teknologji si Firefox-i, Fennec-u ka plot nga veçoritë e fuqishme të versionit desktop

Pse Firefox?

• Projekti Firefox fillimisht quhej Phoenix, u ripagëzua për shkak problemesh me shenja tregtare. Emri zëvendues, Firebird, nxiti shqetësime te Firebird,
  një projekt i lirë software-i bazash të dhënash. Ndaj, më 9 Shkurt, 2004, Mozilla Firebird u bë Mozilla Firefox.

Rreth Mozilla-s

• Mozilla është një organizëm jofitimprurës, në dobi të publikut, me më pak se 250 nëpunës

• Mbështetemi nga një bashkësi globale disa-mijëshe e përkushtuar të na ndihmojë të krijojmë një Internet më të mirë

• Misioni ynë është ta mbajmë Internetin të hapur dhe të lirë, përmes mbështetjes së lirisë së zgjedhjes, risive dhe mundësive në botën online

• Mësoni më tepër rreth Mozilla-s

Bashkësia Mozilla

• Më tepër se 1000 vullnetarë kontribuojnë me kod te Firefox-i

• 20 mijë vetë shkarkojnë dhe provojnë përditësimet e përditshme të Firefox-it, dhe gati 1 milionë vetë shkarkuan dhe provuan Firefox 3.5 beta

• mijëra vetë kontribuojnë te Mozilla përmes sistemit tonë për ndjekjen e projektit Bugzilla

• SUMO, site-i i Mozilla-s i mirëmbajtur nga bashkësia, ndihmon mesatarisht 10 mijë përdorues të Firefox-it në javë

• Studentë nga më shumë se 600 institucione në 57 vende përhapin Firefox-in nën rolin e Përfaqësuesit të Mozilla Campus-it

• Për hedhjen në qarkullim të Nëntorit të 2004, 15 mijë vetë dhuruan shuma parash për të blerë një reklamë mbi Firefox-in te New York Times

*Listë e plotë e shënimeve të versionit: http://www.mozilla.com/en-US/firefox/releases/

* Listë e plotë e versioneve të përkthyera: ftp://ftp.mozilla.org/pub/mozilla.org/firefox/releases/

Etiketa: bashkësi, Burim i Hapur, desktop, drejtshkrim, etiketë, faqerojtës, Fennec, Firefox, flluska, Internet, jofitimprurës, karremëzim, klikim, kod, Mozilla, online, përditësim, Personas, projekt, shfletues, shkarkim, shtesa, shtojca, Siguri, skeda, vetësi

Si fillim, për ata që i duan drutë shkurt, ja lidhja nga ku mund të shkarkohet programi i plotë në Shqip:

Shkarkoni Firefox-in në Shqip

Dy fjalë për rrugën deri këtu:

Versioni i fundit në Shqip pat qenë 1.0.3. Pas këtij versioni, edhe pse shumë afër finalizimit, Shqipja nuk arriti dot të qe pjesë e projektit. Kjo në shumicën e rasteve për shkak të rregullave të ngurta të Mozilla-s, kur vjen puna për parashtrimin dhe përfshirjen e përkthimeve në projektet e saj. Në disa raste të tjera, trenin e humba unë, për shkak mungese kohe për të arritur në stacion kur duhej.

Sidoqoftë, kjo i takon të shkuarës tani, dhe versioni 3 i Firefox-it do ta gjejë Shqipen pjesë të projektit, të barabartë me gjuhët e tjera. Kjo ka qenë edhe nxitja e përhershme.

Nuk ka ndryshime thelbësore në termat më të diskutueshëm, përsa i përket përkthimit të tyre. Por ka shumë përmirësime drejtshkrimi dhe gramatikore. Një hap i rëndësishëm është bërë me shkurtoret e tastierës, që kanë filluar të marrin rrugëzgjidhje. Një pjesë e kësaj mund të shihet që në dritaren kryesore, sapo hapet programi pas instalimit. Pjesën tjetër më duhet ta shqyrtoj në punë e sipër.

Shpresa ime është që ky version të jetë tërheqës dhe të gjejë përkrahje nga përdoruesit shqipfolës. Duke filluar, së pari, me vërejtjet dhe këshillimet për punën e deritanishme, që kështu të përmirësohet më tej.

Etiketa: browser, drejtshkrim, Firefox, përkthim, shkarkim, shkurtore tastiere, shqipfolës, term

Përshëndetje,
dhe faleminderit nga ana ime për provat që keni bërë me Firefox-in. Falënderime edhe për gatishmërinë për të ndihmuar në përmirësimin e përkthimit. Kërkoj ndjesë që nuk po i përgjigjem secilit më vete. Kjo ndoshta edhe për faktin që interesohem për çfarë ka thënë dhe jo kush e ka thënë.
Atëherë po i marr me radhë çështjet që unë i mendoj se kanë nevojë për kthjellim.

I. Përshtypja se përkthimi vjen erë Italishteje është vetjake, mbetet për mua një përshtypje, thjesht një përshtypje e parë. Dhe duhet gjykuar pasi të dihet se sa është në gjendje autori i asaj përshtypjeje të krahasojë Italishten (gjuha e pretenduar), Anglishten (gjuha e origjinalit) dhe Shqipen (gjuha e përdorur për përkthimin). Mund t’ju siguroj që nuk kam pasur asnjë dëshirë që përkthimi të frymëzohej nga Italishtja, që kam punuar me versionin origjinal dhe që nuk jam këshilluar as edhe një herë të vetme me përkthimin në Italisht të Firefox-it. Shembull për këtë është mospërdorimi i termave të tillë si:
File – të cilin italianët nuk e përkthejnë. (Punë e tyre pse.)
Faqeshënues – i cili do ishte një imitim i Segnalibro, ose më mirë një shartim i Bookmark & Segnalibro & Faqerojtës
(Më vjen keq që përgjigjem me shembujt që duhet të provonin të kundërtën, pra të provonin që përkthimi është “përkthim taljonçe“…)

II. Frika se përkthimi mund të jetë i rrezikshëm vjen nga mosnjohja e procesit të pranimit të një përkthimi: (Akoma më tepër në rastin e programeve që qarkullojnë nga Mozilla Foundation), përkthimi është i shkëputur nga programi. Përkthimi parashtrohet në trajtën e një grupi kartelash teksti të thjeshtë, të cilat kontrollohen të jenë të njëvlefshmet e origjinalit për nga struktura, dhe më pas, krijimi i .exe-s së përkthyer bëhet nga Mozilla Foundation, dhe garantohet prej tyre. Ndryshe nuk do të ishte i passhëm, i shkarkueshëm, prej shërbyesave të Mozilla-s. (Të vihet re që lidhja për shkarkimin e FF-it në Shqip, nuk është faqe vetjake e dikujt!)

III. Përkthimi i termit File me Kartelë është bërë duke pasur në mendje një ngrehinë të qëndrueshme përkthimesh, jo duke pasur në mendje një program të vetëm. Të përkthyerit e tij si Skedë, bllokon, në rastin e FF, përkthimin e Tab. Skedë është përkthim i një përkthimi, dhe dihet që sa më shumë përkthime të përkthimit të përkthimit…të ketë, aq më shumë i largohesh origjinalit. (Për ata që mund të mos ta dinë ende, Skedë është përkthimi në Shqip i termit frëng Fiche, dhe Skedar i atij Fichier. Edhe këtu, punë e tyre pse e përkthyen kështu, e pse nuk menduan që do t’u hapnin punë shqiptarëve më vonë…)

IV. Faqerojtës është një krijesë e re, dhe si at i krijesës kam liri të plotë ta krijoj mashkullore apo femërore. Por edhe në këtë rast ka një arsye: ka një fjalë në Shqip, fillërojtës-i, që mund të ndihmonte për birësimin e termit Faqerojtës; fillërojtësi është një term relativisht i vjetër i Shqipes, dhe këta ishin përjashtimisht meshkuj, nuk kishte fillërojtese. Tjetër, bëhet fjalë për një objekt, që si objekt material është mashkullor (objekt – objekt-i). Kështu që karakterizimi korrekte – (fjalë jo Shqipe!) – për faqeruajtësja nuk qëndron. Nuk mnd ta shohësh një term për herë të parë në jetën tënde e pastaj të thuash që nuk është i sakti, i sakti është ky që them unë… Nuk bëhet fjalë për për një term, bëhet fjalë për një program, për diçka më shumë se një fjalë të vetme. Për atë objektin prej kartoni Shqipja nuk kishte fjalë, edhe pse botime të dikurshëm me një farë prestigji kishin një fill mëndafshi në rolin e Bookmark-ut. Të ruash, në Shqip, jo përherë nënkupton mbrojtje nga ndonjë agresion, ka plot herë kur nënkuptohet ruajtja në një gjendje të caktuar, në mungesë të plotë të ndonjë sulmi (që do të ishte rasti i mbrojtjes).

V. Favorite, e para, është huazim në Shqip, e dyta është term i përdorur në Internet Explorer dhe qëllimisht i papërdorur në FF.

VI. Tani të kalojmë te mbikqyrja e përkthimeve, nga një organizëm shtetëror apo jo kjo ka pak rëndësi. Kjo dëshirë është e pakuptimtë: përkthimi deri më sot ka qenë i lirë, asnjë përkthyesi nuk i thuhet: “Përktheje kështu apo ashtu“, sepse mund të të përgjigjet fare lehtë; You do it!. Për më tepër, edhe sikur të pranohej si një rrugë e logjikshme, do të ishte e pamundur, sepse mungojnë referencat që një organizëm i tillë do të duhej të përdorte. I ngritur për mbikëqyrjen e fjalëve të reja të përdorura në përkthime termash të rinj…ky është rreth i mbyllur, pa rrugëdalje. Nuk do të prodhonte gjë tjetër veç vënien nën ombrellë të përkthimeve dhe mbytjen e tyre. Unë, për veten time, nuk do të pranoja vënien e përkthimit nën mbikëqyrjen e ndonjë organizmi të ngritur për këtë punë. Ato para që do të harxhoheshin për burokratë e burokraci të panevojshme, mund të shpenzoheshin fare mirë për përhapjen e përkthimeve ose nxitjen e tyre. Kjo mania e insitucioneve nuk është prodhimtare, por zor ta shmangim pasi është një sëmundje europiane…

VII. Ideja e një fjalori nuk ka asgjë të keqe në vetvete. Është diskutuar edhe herë të tjera, dhe unë po i përgjigjem edhe kësaj here: harrohet thelbi i një fjalori, mbledhja dhe sistematizimi i fjalëve. Duhet fillimisht këto fjalë të jenë e pastaj të grumbullohen, nuk mund të grumbullohet diçka që ende nuk ka lindur. Foldoc ka bërë pikërisht këtë, jo të kundërtën. Nuk i shpiku Foldoc-u termat, ai vetëm i mblodhi e i sistemoi. Për më tepër, edhe sikur një fjalor i tillë i çuditshëm të vihej në jetë, nuk do të ishte veç se një material konsultues për përkthyesin dhe jo një kular për përkthimin… Shpesh kërkesa për një fjalor apo dhe ank(ërk)esa të tjera të këtij lloji janë një përligjje e dembelllëkut. Në kuptimin që sikur të kishte një fjalor, do të gjendej diçka tjetër që do mungonte e kështu në vazhdim.

VIII. Unë nuk e kuptoj se ç’punë kanë albanologët në këtë mes? Përkthime teknike ka pasur prej dhjetëvjeçarësh, por nuk di t’u jenë lutur albanologëve për të ndërhyrë në ta. Pse u dashka tani? Ne jemi në fazën e krijimit, jo në fazën e studimit. Albanologët, apo çdo lloj diçkalogu vjen pas krijimit. E shumta që mund të bëjnë albanologët është të gdhendin në shkëmb datën se kur u përkthye fjala e parë nga terminologjia e Internetit, që pas disa shekujsh të mos dalë dikush e të thotë që filan kombësi e pat përkthyer e përdorur Firefox-in pesë shekuj para shqiptarëve. Dhe nuk mund të pajtohem me këtë qarje që fatkeqësisht Shqipja dhe zhvillimi i shkencës/teknikës janë shumë larg njëra tjetrës. Të paktën jo në rastin e fushës që po diskutojmë.

Për vërejtje ndaj përkthimit të GNOME-s, pse nuk provoni t’i paraqisni ato tek grupi përkatës? Kjo do të ishte një ndihmë.
Së fundi, një ndihmë e vogël:

• Definicion – Përkufizim, përcaktim
• Pseudonim – Emër përdoruesi (Pseudonim në greqisht do të thotë emër i rremë.)
• Forum Index – Tregues i Forumit
• Gjuhët programuese – Gjuhë programimi
• Verzion – Version
• Korrekte – I/e saktë
• Stabilitet – Qëndrueshmëri
• Consistent – Vazhdues, që ka vazhdimësi
• Momentalisht – Hëpërhë

P.S. Qe e vështirë të postohej tek forumi juaj, ndaj po e postoj këtu derisa dikush, (ka lejen time që tashti), ta kopjojë aty.

Etiketa: drejtshkrim, Firefox, kartelë, komente, përkthim

Meqë shumë nuk e dinë se mund të shkruhet fare mirë e pa mundime me ë dhe ç, pa problem për kompjuterat e tanishëm, shumica u bënë dembelë dhe nuk e vranë më mendjen për ta gjetur zgjidhjen atje ku ishte.
Dhe më në fund, për t’i vënë brirë budallalëkut, propozohet që Shqipja të birësojë ee në vend të ë-së dhe cs në vend të ç-së!

E vërteta është që ky problem në thelb nuk ekziston: standardi i shkrimit me ë dhe ç është zbatuar për një shekull, pa problem dhe me sukses; mundësia teknike për vazhdimin e respektimit të tij në kompjutera dhe të ngjashëm ekziston. Atëherë çfarë i mbetet problemit?
I mbetet vetëm grotesku.

Është interesante të vihet re që propozuesi i kësaj gjasmezgjidhjeje është një ish-deputet dhe me post të dikurshëm qeveritar. Pra shumë afër me tipin prej të cilëve duhej pritur një propozim që respekti i standardit ekzistues të mbështetet me ligje.
Një ligj që do të prekte mediat, sepse në gjuhën e folur asnjë nuk ngurron të përdorë ë dhe ç si më parë. Problemi është shumë i vonshëm dhe ka të bëjë vetëm me mediat. Atëherë pse të mos shihen rrugë ligjore që ta bëjnë median të mendohet përpara se të nxjerrë nga furra prodhime të tilla? Duke ulur në zero kufirin e tolerancës ndaj gabimeve që sot është në nivele alarmante; detyrimin ligjor që gazetat të kërkojnë publikisht falje në radhët e tyre dhe të bëjnë ndreqjen e çdo gabimi në drejtshkrim; ndëshkimin me gjoba për raste të përsëritura të shpërfilljes së drejtshkrimit në çdo prodhim të medias…

Propozimi konkret për zëvendësimin e ë-së me ee apo të ç-së me cs nuk i shërben zgjidhjes së problemit.
Arsyet që duhet të shërbejnë si mbështetje për propozimin nuk kanë bazë reale:

Është krejt e mundur nga ana teknike që, edhe nga një kompjuter me një tastierë jo Shqip, të shkruash Shqipe të pastër, pa u dashur të bëhen zëvendësime fjalësh pasi të kesh përfunduar një shkrim. Mjaftojnë disa rregullime të thjeshta për këdo, për të simuluar më shumë se një tastierë. Kalimi, sipas nevojave, nga njëra te tjetra lyp vetëm një klik. Pra gjendja mund të përmirësohet ndjeshëm që tani pa asnjë lloj shpenzimi shtesë.

Nga ana teknike, pasja e një tastiere Shqip është po aq e mundur sa edhe simulimi i një të tille. Çmimi i një tastiere është krejt i përballueshëm edhe për shqiptarët që blejnë një kompjuter e as është tastiera pjesa më e rëndë në pagesën për një kompjuter. Mospasja deri sot e një të tille është thjesht pasojë e indiferencës.

Shqipja nuk ka pse të imitojë artificialisht evolucione drejtshkrimi gjuhësh të tjera. Problemi nuk është i gjuhës në vetvete. Gjuha e folur është fare e qetë dhe e pakërcënuar nga probleme artificialë të tillë. Problemi është një problem i tregut. Ndaj edhe zgjidhja duhet kërkuar nga tregu, mundësisht edhe përshpejtuar me masa ligjore.
Asnjë prej vendeve që ka ndryshuar drejtshkrimin nuk e ka bërë këtë për shkak të pamundësisë teknike të mjeteve elektronike për të shkruajtur saktë në secilën prej tyre. Fakti që këto gjuhë kanë secila tastierën e tyre tregon më së miri që zgjidhja është teknikisht e mundur. Atëherë duhemi drejtuar nga kjo zgjidhje dhe jo gjasmezgjidhje që shpërfytyrojnë Shqipen.
Ë dhe ç u birësuan në shkrimin e Shqipes në një kohë me shumë më tepër vështirësi teknike se sa sot. Vetëm kaq duhet të mjaftonte për pak më tepër guxim drejt zgjidhjes reale që nuk ka të bëjë me standardet e drejtshkrimit të deritanishëm por me zbatimin e tij.

Ajo që mungon është respekti ndaj standarteve, profesionalizmit nga ana e mediave dhe pak guxim për të hedhur tej frikëra të kota nga ata që e dinë tashmë zgjidhjen.

Etiketa: drejtshkrim, shqip, tastierë