Programe Shqip : blogu

E para i kushtohet sigurisë kibernetike dhe e gjeni këtu.

Etiketa: Avast, bashkësi, BitDefender, doracak, fjalëkalim, i parrezikuar, Internet, karremëzim, krimb, kuaj Troje, lidhje e sigurt, llogari e komprometuar, Long URL, malware, mesazh i padëshiruar, mirëfilltësim dyhapësh, Mozilla, ndihmëz, përditësim, përdorues, PIN, privatësi, programues, publik, rrjet, sajt, shfletim, shtojca, siguri kibernetike, sistem sigurie, syhapur, të dhëna personale, URL Tooltip, virus, Wi-Fi

Çfarë është shfletuesi Web?

Shfletuesi është një program kompjuteri që shfaq faqe Web.  Shfletuesi juaj ndikon në rrugë të ndryshme mbi mënyrën se si e përdorni Web-in, përfshi këtu sa shpejt hapet një faqe, sa të sigurt jeni kur lundroni në Internet dhe ç’pjesë e të dhënave tuaja u jepen të tjerëve.

Shfletuesat Web nuk duhen ngatërruar me pjesë të tjera kyçe të punimit tuaj online, të tilla si sistemet operative (p.sh. Windows, Mac ose Linux) ose motorë kërkimi (fjala vjen, Google, Yahoo ose Bing).

Nëse s’e keni vrarë shumë mendjen për shfletuesit më parë, ja disa pika para se të vendosni:

A është shfletuesi juaj i lirë?

Sot, krejt shfletuesat më popullorë dhe të respektuar janë të lirë për përdoruesit.  Nëse hasni një site që ju kërkon pagesë përpara se të mund të shkarkoni një shfletues, bëni shumë kujdes, pse gjasat janë të jetë sajesë.

A do të xhirojë shfletuesi në kompjuterin tim?

Jo çdo shfletues xhiron në çdo sistem operativ kompjuterash, ndaj një nga hapat tuaj të parë do të ishte të siguroheni që i zgjedhuri juaj të mbulojë kompjuterin(at) që përdorni. Nëse ju duhet ndihmë për njohjen e kësaj, te www.opentochoice.org kemi postuar një përmbledhje të shfletuesave kryesorë dhe të sistemeve operativë në të cilët funksionojnë.

Nëse keni një kompjuter të vjetër, duhet të shihni edhe nëse sistemi juaj operativ mbulon shfletuesit e sotëm modernë.

A do t’i shfaqë shfletuesi si duhet të tërë site-et që doni të vizitoni?

Teorikisht, çfarëdo shfletuesi, do të duhej të funksiononte në çfarëdo pjese të Web-it, por në praktikë jo çdo shfletues punon me çdo site. Kur ndodh kjo, faqet Web nuk shfaqen si duhet, ose në to mungon tekst, ose mungojnë funksione.

Shfletuesit më popullorë përgjithësisht punojnë me pjesën më të madhe të site-ve, por për këtë nuk ka asnjëherë garanci. Nëse, pasi të keni bërë zgjedhjen tuaj të shfletuesit, shihni se disa site-e nuk punojnë si duhet, mund të provoni një shfletues tjetër dhe të krahasoni përfundimet.

A e respekton shfletuesi vetësinë tuaj?

Historiku i shfletimeve tuaja përmban një sasi shumë të madhe të dhënash personale mbi ju dhe mbi interesat tuaja. Prej vetë natyrës së Web-it, site-et ku hyni mbajnë një regjistër të vizitës suaj (përmes “vendndodhjes suaj IP”, një numër unik i cili identifikon kompjuterin tuaj në Internet), dhe këto të dhëna depozitohen gjithashtu edhe te shfletuesi juaj.

Shumë shfletuesa kanë mekanizma që ju lejojnë të shfletoni pa u bërë grumbullimi i këtyre të dhënave, ose t’i hiqni më pas, nëse e dëshironi këtë. Por, mundet edhe që prodhuesi i shfletuesit tuaj të ketë hyrje te krejt të dhënat që shfletuesi juaj grumbullon rreth jush. Nëse kjo ka rëndësi për ju, ju këshillojmë me forcë të lexoni rregullat e vetësisë të software-it që po merrni në shqyrtim.

A është shfletuesi juaj i sigurt?

Siguria juaj online është shumë e rëndësishme: sa më shumë që e përdorni Web-in, aq më shumë shtohen mundësitë e ekspozimit kundrejt virusesh, sajesash dhe rreziqesh. Kjo është veçanërisht e vërtetë nëse e përdorni Web-in për veprime bankare ose shitblerje online dhe jepni e merrni të dhëna personale të tilla si të dhëna kartash krediti.

Disa shfletuesa përmbajnë mekanizma sigurie, për t’ju ndihmuar në identifikimin e sajesave online (“karremëzimeve”), software-eve dashakeq (“malware”) ose të site-eve që janë kompromentuar. Duhet, pa mëdyshje, të familjarizoheni me mundësitë e ofruara nga shfletuesi që keni zgjedhur për sigurinë (zakonisht të paraqitura te site-i Web i shfletuesit).

Po ashtu, duhet të siguroheni përherë se po përdorni versionin më të përditësuar të shfletuesit tuaj, ngaqë prodhuesit e tyre shpesh hedhin në qarkullim versione të rinj, kur bëjnë ndreqje pas rreziqeve më të reja të shfaqura në Internet.

A jeni në gjendje të administroni kollaj të dhënat e shfletimeve tuaja?

Sa më tepër kohë të përdorim online, aq më tepër të dhëna rreth vetes krijojmë dhe shkëmbejmë: faqerojtësa (të quajtur edhe të parapëlqyerit), historik shfletimi, fjalëkalime e me radhë.

Mund të jetë e vështirë të mbahen mend krejt fjalëkalimet ose të rikujtohet vendi i një site-i që e vizituat javë më parë, kështu që mundësia për të administruar të dhëna të tilla dhe madje edhe kalimi i tyre nga një kompjuter në një tjetër është tejet e dobishme. Disa shfletuesa ju lejojnë ta bëni këtë, duke ju dhënë kështu hyrje “kurdo, kudo” në të dhënat tuaja.

A mund ta personalizoni shfletuesin sipas parapëlqimeve tuaja individuale?

Mjaft shfletuesa ofrojnë të paktën një farë shkalle personalizimi, e cila shtrihet nga ndryshimi i pamjes së butonave ose grafika e dritares, deri te mundësia për të ndryshuar më imtësisht mënyrën se si funksionon, për ta përputhur saktësisht me nevojat tuaja. Disa shfletuesa madje ju lejojnë edhe të bllokoni reklamat, ose ta bëni kompjuterin të mos lejojë asnjë site të xhirojë në të programe dashakeqe pa miratimin tuaj.

Nëse ju intereson personalizimi i shfletuesit tuaj, do të duhej të shihni se sa personalizime të tilla (të quajtura shpesh “shtesa” ose “zgjerime”) ka dhe se deri në çfarë pike mundet të personalizohet shfletuesi juaj.

Si del në punim shfletuesi?

Shpejtësia me të cilën ngarkohet një faqe Web është masë e rëndomtë e punimit të shfletuesit. Edhe pse ka mjaft faktorë që ndikojnë në kohën e ngarkimit të faqes, përfshi këtu shpejtësinë e lidhjes suaj Internet, kompjuterin tuaj dhe vetë faqen, shfletuesi juaj, po njësoj, mund të ketë ndikim të madh në të.

Por, punimi është më tepër se sa thjesht shpejtësia e ngarkimit të faqeve. Disa shfletuesa mund të duan më tepër kujtesë nga kompjuteri juaj se sa disa të tjerë (duke ngadalësuar funksione të tjera në punë e sipër), dhe disa mund të vithisen më shpesh se të tjerët.

Ka një numër rrugësh se si të provohet punimi i shfletuesve, por rruga më e mirë për vlerësimin është të vizitohet i njëjti site me shfletuesa të ndryshëm dhe të shihet cili ju duket më mirë.

A mund të kihet shfletuesi në gjuhën tuaj të parapëlqyer?

Nëse këtë po e lexoni në Shqip, përgjigja thuajse me siguri është “po”. Por, nëse parapëlqeni të shfletoni nga një gjuhë tjetër, duhet të shihnit mundësitë për këtë – numri i gjuhëve në të cilat mund të kihet çdo shfletues ndryshon jo pak.

A ka asistencë për të?

Si me çdo program, kohë pas kohë mund të dalin probleme. Ndaj, garancia se shfletuesi juaj ka asistencë falas, në rastet kur do t’ju duhet ndihmë, duhet marrë në shqyrtim.

Po njësoj, për mjaft programe ka bashkësi përdoruesish dhe programuesish që ofrojnë vullnetarisht kohë dhe dije për të ndihmuar të tjerët. Pjesëmarrja në një bashkësi përdoruesish mund të përmirësojë fort përvojën tuaj në shfletim!

Si ndërtohet shfletuesi?

Software-et krijohen sipas një larmie rrugësh. Disa shfletuesa njihen si “me burim të hapur” ose “software i lirë”, që do të thotë se ju jepet e drejta ta ndryshoni dhe përdorni programin si të doni.

Nga ana tjetër, shfletuesa të tjerë konsiderohen si “me burim të mbyllur” ose “jo të lirë.” Instalimi i programeve të tilla zakonisht do të thotë që jeni i kufizuar nga disa kushte, fjala vjen mosndryshimi i tij në një rrugë të caktuar (edhe pse xhiron në kompjuterin tuaj).

A ju pëlqen shfletimi me të?

Së fundi, ia vlen të përsiatet thjesht mbi faktin nëse ju kënaq a jo përdorimi i shfletuesit tuaj. Web-i mund të bëhet një vend i mrekullueshëm, me mundësi thuajse të pakufizuara për të nxënë, për t’u lidhur me të tjerët, për krijimtari, dhe një shfletues i mirë do të duhej ta thellonte mënyrën se si e përjetoni krejt këtë.

* Material i përgatitur nga Mozilla Foundation për fushatën www.opentochoice.org

Etiketa: Bing, faqerojtës, fjalëkalim, Google, historik shfletimi, i lirë, Internet, karremëzim, Linux, Mac, malware, me burim të hapur, mekanizma sigurie, motorë kërkimi, online, përditësim, program, sajesë, shfletim, shfletues, shitblerje online, shpejtësi ngarkimi, shtesa, siguri online, software, software i lirë, të dhëna personale, vendndodhje IP, vetësi, virus, vithisje, Web, Windows, www.opentochoice.org, Yahoo, zgjerime

Një vështrim mbi Firefox-in në pesë-vjetorin e tij

Firefox-i Sipas Numrave

• Firefox-in e përdorin më tepër se 330 milionë vetë anembanë botës

• Firefox-i është software i lirë dhe me burim të hapur, me afërsisht 40% të kodit të tij shkruajtur nga vullnetarë

• Përqindja e tregut për Firefox-in është 24.7%% (sipas Net Applications, Tetor 2009)

• Përqindja e tregut për Firefox-in në Europë është 34.47% (sipas Net Applications, Tetor 2009)

• Deri në Gusht të 2009-s, Firefox-i qe shkarkuar më shumë se 1 miliardë herë

Shfletuesi Global

• Firefox-i mund të kihet në më shumë se 70 gjuhë (duke mbuluar kështu më shumë se 97% të popullsisë botërore online)

• Firefox-i është në përdorim në çdo vend të botës

• Gati çdo version jo në Anglisht i Firefox-it është përkthyer nga vullnetarë të bashkësisë

• Më tepër se 50% e përdoruesve të Firefox-it në botë përdorin versione jo në Anglisht

Ecuria në Kohë*

• 9 Nëntor, 2004: qarkullon Mozilla Firefox 1.0

  • Veçori të reja:

    • Bllokim Flluskash – ndaloni reklama të bezdisshme në trajtë flluskash

    • Shfletim me Skeda – shihni më shumë se një faqe në një dritare të vetme

    • Vetësi dhe Siguri – Firefox e ruan të pastër kompjuterin nga spyware-e dashakeqë
      

    • Kërkime Më të Mençura – kërkimi është vendosur drejt e te paneli

    • Faqerojtësa të Gjallë – integrim i prurjeve RSS

    • Shkarkim Pa Telashe – kartela të ruajtura vetvetiu në desktopin tuaj

    • Miku Më i Mirë për Zhvilluesit – Firefox-i vjen me një set standard mjetesh zhvilluesi

  • Numër versionesh të përkthyer: 29

  • Përqindje tregu atë muaj: 1.2% (sipas Net Applications, Nëntor 2004)

• 29 Nëntor, 2005: qarkullon Mozilla Firefox 1.5

  • Veçori të Reja

    • Përditësim i Vetvetishëm

    • Rirenditje Skedash me Drag and Drop

    • Pastrim të Dhënash Vetjake

  • Numër versionesh të përkthyer: 32

  • Përqindje tregu atë muaj: 8.5% (sipas Net Applications, Nëntor 2005)

• 24 Tetor, 2006: qarkullon Mozilla Firefox 2.0

  • Veçori të reja

    • Rifreskim i Anës Pamore – u përditësuan temat dhe ndërfaqja e përdoruesit

    • Personalizoni Shfletuesin Tuaj – mbi 1000 Shtesa nga të cilat të zgjidhet

    • Siguri: Mbrojte e brendshme nga karremëzimet

    • Rikthim Sesioni

    • Kontroll i Brendshëm Drejtshkrimi

  • Numër versionesh të përkthyer: 37

  • Përqindje tregu atë muaj: 12.9%

• 17 Qershor, 2008: qarkullon Firefox 3 dhe vendos një Rekord Botëror Guinness me numrin më të madh të shkarkimeve të një software-i brenda 24 orësh

  • Veçori të reja

    • Shtyllë e Mençur Vendesh

    • Faqerojtësa me Një Klikim

    • Etiketa

    • Shfletuesi Web Më i Sigurt – masa strikte kundër karremëzimeve dhe malware-eve / ID site-i web të atypëratyshme

    • Prodhimtari – kontroll i brendshëm drejtshkrimi / rikthim sesionesh / full zoom /

    • Personalizim – më shumë se 5000 Shtesa që t’ju ndihin për personalizim

  • Numër versionesh të përkthyer: 48

  • Statistika shkarkimesh

  • Përqindje tregu atë muaj: 19% (sipas Net Applications, Qershor 2008)

• 30 Qershor, 2009: qarkullon Firefox 3.5

  • Veçori të reja

    • Shfletim Vetjak

    • Mbulim për HTML5 – video të hapur dhe audio të hapur
      

    • Shfletues i Ndjeshëm ndaj Vendit

    • Skeda të Shqitshme

    • Shkronja të Shkarkueshme

  • Numër versionesh të përkthyer: 73

  • Përqindje tregu atë muaj: 22.43% (sipas Net Applications, Qershor 2009)

• 31 Tetor , 2009, qarkullon Firefox 3.6 Beta 1

Fuqia e Personalizimive

• Mbi 6000 Shtesa Firefox-i falas, të krijuara me kontributin e bashkësisë – më tepër se për cilindo shfletues tjetër

• 7 milionë shkarkime për Personas me 20 mijë hartime Personas kontribut i 10 mijë artistëve (Gusht 2009)

Kalimi në Celular

• Përpjekjet e Mozilla-s drejt celularit, me emrin e koduar Fennec, bazohet në besimin se, pavarësisht se me ç’pajisje hyni në të, ka vetëm një Web

• I ngritur mbi të njëjtën teknologji si Firefox-i, Fennec-u ka plot nga veçoritë e fuqishme të versionit desktop

Pse Firefox?

• Projekti Firefox fillimisht quhej Phoenix, u ripagëzua për shkak problemesh me shenja tregtare. Emri zëvendues, Firebird, nxiti shqetësime te Firebird,
  një projekt i lirë software-i bazash të dhënash. Ndaj, më 9 Shkurt, 2004, Mozilla Firebird u bë Mozilla Firefox.

Rreth Mozilla-s

• Mozilla është një organizëm jofitimprurës, në dobi të publikut, me më pak se 250 nëpunës

• Mbështetemi nga një bashkësi globale disa-mijëshe e përkushtuar të na ndihmojë të krijojmë një Internet më të mirë

• Misioni ynë është ta mbajmë Internetin të hapur dhe të lirë, përmes mbështetjes së lirisë së zgjedhjes, risive dhe mundësive në botën online

• Mësoni më tepër rreth Mozilla-s

Bashkësia Mozilla

• Më tepër se 1000 vullnetarë kontribuojnë me kod te Firefox-i

• 20 mijë vetë shkarkojnë dhe provojnë përditësimet e përditshme të Firefox-it, dhe gati 1 milionë vetë shkarkuan dhe provuan Firefox 3.5 beta

• mijëra vetë kontribuojnë te Mozilla përmes sistemit tonë për ndjekjen e projektit Bugzilla

• SUMO, site-i i Mozilla-s i mirëmbajtur nga bashkësia, ndihmon mesatarisht 10 mijë përdorues të Firefox-it në javë

• Studentë nga më shumë se 600 institucione në 57 vende përhapin Firefox-in nën rolin e Përfaqësuesit të Mozilla Campus-it

• Për hedhjen në qarkullim të Nëntorit të 2004, 15 mijë vetë dhuruan shuma parash për të blerë një reklamë mbi Firefox-in te New York Times

*Listë e plotë e shënimeve të versionit: http://www.mozilla.com/en-US/firefox/releases/

* Listë e plotë e versioneve të përkthyera: ftp://ftp.mozilla.org/pub/mozilla.org/firefox/releases/

Etiketa: bashkësi, Burim i Hapur, desktop, drejtshkrim, etiketë, faqerojtës, Fennec, Firefox, flluska, Internet, jofitimprurës, karremëzim, klikim, kod, Mozilla, online, përditësim, Personas, projekt, shfletues, shkarkim, shtesa, shtojca, Siguri, skeda, vetësi