Programe Shqip : blogu

Marrë nga documentfreedom.org

Standardet e Hapura janë thelbësore për ndërveprueshmërinë dhe lirinë e zgjedhjes të bazuar në meritat e secilit zbatim software. Ato ofrojnë liri nga kyçja e të dhënave dhe kyçjet nga ana e shitësve që pasojnë ato. Kjo i bën Standardet e Hapura thelbësore për qeveritë, kompanitë, organizmat dhe përdoruesi individualë të teknologjive të informacionit.

Përkufizim

Për qëllimet e Ditës së Lirisë së Dokumenteve, kuptimi që përdorim ne për “Standarde të Hapura” është që standardi duhet të jetë:

1. subjekt i vlerësimit të plotë publik dhe përdorimit pa pengesa në mënyrë të barabartë për të gjitha palët;
2. pa ndonjë përbërës apo zgjerim që varet nga formate ose protokolle të cilat vetë nuk pajtohen me përkufizimin e Standardit të Hapur;
3. i lirë nga klauzola ligjore ose teknike të cilat i kufizojnë përdorimin nga çfarëdo pale ose në çfarëdo modeli biznesi;
4. i administruar dhe i zhvilluar më tej në mënyrë të pavarur nga çfarëdo tregtuesi nën një proces të hapur për pjesëmarrjen e barasvlershme të konkurrentëve dhe palëve të treta;
5. i passhëm në sendërtime të plota të shumta nga tregtues konkurrentë, ose si një sendërtim i plotë i passhëm njësoj nga krejt palët.

Me një periudhë garancie për “standarde të rinj” për pikën e pestë.

Ç’duan të thonë Standardet e Hapura për ju

Efekte të dukshëm të Standardeve të Hapura janë që ju mundeni:

• Të zgjidhni çfarëdo sistemi operativ apo zbatimi dhe prapë të jeni në gjendje të lexoni ose përpunoni krejt dokumentet tuaj të dikurshëm.
• Të bashkëpunoni me të tjerët pavarësisht se çfarë software-i përdorin ata.
• Të përdorni çfarëdo software-i të zgjedhur prej jush për ndërveprim me qeverinë tuaj.

Efektet më pak të dukshëm të Standardeve të Hapura janë ato që shpien në më tepër konkurrencë te software-et, dhe në zgjidhje TI qeveritare më të efektshme, që shmangin kosto të rrjedhura nga kyçjet.

Më tepër informacion mbi Standardet e Hapura

• Wikipedia
• Free Software Foundation Europe mbi Standardet e Hapura
• UN IGF Dynamic Coalition mbi Standardet e Hapura
• The Digital Standards Organisation
• OpenStandards.net
• Listë grupesh që prodhojnë Standarde të Hapura

Etiketa: formate, Free Software Foundation Europe, informacioni, klauzola, konkurrentë, kosto, liria e zgjedhjes, model biznesi, ndërveprueshmëri, OpenStandards.net, protokolle, qeveri, sendërtim, sistem operativ, standarde të hapura, teknologji, The Digital Standards Organisation, Wikipedia, zbatim

Marrë nga documentfreedom.org

Ç’është ‘Liria e Dokumenteve’?

Dokumentet që janë të lira, mund të përdoren në cilëndo mënyrë që ka si qëllim autori. Ato mund të lexohen, transmetohen, përpunohen, dhe transformohen duke përdorur një larmi mjetesh. Dokumentet që nuk janë të lira, janë të kyçura nga një produkt ose kompani e dhënë. Autori nuk mund të zgjedhë se si të përdoren ato, ngaqë kjo kontrollohet përmes kufizimesh teknike, njësoj si një automjet i fuqishëm që është i kufizuar deri në 50km/orë.

A ndodh kjo vetëm me dokumentet?

Jo! Liria për të pasur kontrollin e punëve tuaja krijuese ka të bëjë me më shumë se thjesht ese dhe fletëllogaritje – Liria e Dokumenteve ka të bëjë me krejt format e të dhënave, përfshi grafikën, partitura dhe regjistrime muzikore, email-e, dhe statistika. Këto mund të depozitohen sipas mënyrash që e fuqizojnë përdoruesin, por mundet edhe të ruhen në formate që na e bëjnë të vështirë dhe na manipulojnë, me kosto të stërmëdha për ne.

Pse përputhshmëria është e rëndësishme?

Ju kujtohet kur ju dërguan një kartelë të rëndësishme të cilën kompjuteri juaj nuk e hapte dot si duhej? E mbani mend kur ju desh të blini ose të shkarkoni një zbatim të ri vetëm që të mund të hapnit një bashkangjitje që ju duhej për punë? Papërputhshmëritë si këto zakonisht shkaktohen nga mënyra të ruajtjes së informacionit, të cilat janë të fshehta (‘të mbyllura’), dhe në pronësi private (‘pronësore’). Ato shkaktojnë probleme shumë të mëdha për njerëzit, kompanitë dhe qeveritë, dhe kjo i koston shoqërisë jashtë mase nga ana e frymës krijuese, prodhimshmërisë dhe efektshmërisë. Standardet e papërputhshme përdoren për të manipuluar tregjet dhe për t’u lejuar kompanive t’i bëjnë njerëzit të paguajnë çmime shumë të larta thjesht për privilegjin e hyrjes dhe përdorimit të vetë të dhënave të tyre. Standardet e mbyllura janë gjithashtu në themel të monopoleve teknologjike më të këqija në botë.

Shembull: Zbatimi juaj i zakonshëm për përpunim tekstesh nuk mund të hapë një kartelë të krijuar nga njëri prej kolegëve tuaj. Duhet tani të blini ose të shkarkoni një fjalëpërpunues të ri, të krijuar nga e njëjta kompani që ka prodhuar të tyren, që të mund ta hapni kartelën, edhe pse keni tashmë një të tillë që ju pëlqen.

Po protokollet?

Standardet duhet të jenë të Hapura si për shpërnguljen, ashtu edhe për depozitimin, dhe ndërfaqet dhe protokollet janë po aq të rëndësishme këtu sa dhe vetë formatet e ruajtjes së të dhënave. Sillni në mend një letër – ajo nuk mund të plotësojë funksionin e vet po qe se adresa nuk është e lexueshme, dhe nëse zarfi është i pahapshëm nga marrësi. Po njësoj, një mesazh i dërguar online mund të lexohet vetëm nëse përdor një protokoll të mirëpranuar (adresa) dhe përmban të dhëna që mund të lexohen (zarfi). Shpesh kompanitë përdorin format të Standardit të Hapur për dërgim të dhënash në format të mbyllur, të tillë si Adobe Flash për transmetim videosh nën formatin pronësor Flash Video përmes protokollit web Open HTTP. Por ja që Liria lyp që të dyja aspektet të jenë të Hapura.

Çfarë janë Standardet e Hapura?

Janë formate që gjithkush mund t’i përdorë pa pagesë dhe pa kufizime. Ata ofrohen me përputhshmërinë “të trupëzuar” – mënyra se si funksionojnë ndahet publikisht me të tjerët dhe cilido individ apo organizëm mund t’i përdorë në produktet dhe shërbimet e tyre pa kërkuar leje diku. Standardet e Hapura janë themelet e bashkëpunimit dhe shoqërisë moderne: hekurudhat, prizat e korrentit, gjuha natyrale janë të tëra shembuj specifikimesh mbi të cilat bazohemi dhe i marrin të mirëqena. Përfytyroni sikur për të folurit në Shqip të lypej leje diku dhe të duhej të paguhej një çmim – shoqëria do të ishte e prapambetur dhe kaotike. Lexoni më tepër rreth Standardeve të Hapura dhe se si përkufizohen ato.

Aktivizohuni

Mund të merrni pjesë duke organizuar veprimtari në qytetin tuaj, duke shpërndarë fletëpalosje, duke organizuar biseda, duke shtuar një stemë te blogu juaj, duke dhuruar para, dhe me shumë mënyra të tjera. Aktivizohuni!

Etiketa: Adobe Flash, DFD, Dita e Lirisë së Dokumenteve, DLD, dokumente të kyçura, efektshmëri, fjalëpërpunues, formate të dhënash, formate të hapura, kartelë, kompjuter, kufizime teknike, monopole teknologjike, ndërfaqe, papërputhshmëri, përpunim tekstesh, përputhshmëria, pronësor, protokolle, qeveri, ruajtje informacioni, shoqëri, standarde të hapura, standarde të mbyllura, teknologji komunikacioni, tregje, zbatim

Hyrje

Interneti po bëhet gjithnjë e më tepër pjesë e rëndësishme e jetës sonë.

Projekti Mozilla është një bashkësi mbarëbotërore njerëzish që besojnë se të qenët i hapur, risia, dhe dhënia e mundësive janë kyçet e shëndetit në vazhdimësi të Internetit. Punojmë së bashku që prej 1998, për të bërë të mundur që Interneti të zhvillohet i tillë që prej tij të përfitojnë të gjithë. Jemi më shumë të njohur për krijimin e shfletuesit Web Mozilla Firefox.

Për krijimin e programeve të cilësisë së parë dhe me burim të hapët, si dhe për zhvillimin e llojeve të reja të veprimtarive për bashkëpunim mes njerëzve, projekti Mozilla përdor metodën e punës në bashkësi. Krijojmë bashkësi personash të përfshirë në bërjen e Internetit më të mirë për të gjithë ne.

Si rrjedhojë e këtyre përpjekjeve, kemi përftuar një grup parimesh të cilat besojmë se janë kritike që Interneti të vazhdojë të sjellë përfitime si për të mirën e përbashkët, ashtu edhe për anën komerciale të jetës. Këto parime po i ravijëzojmë më poshtë.

Qëllimet e Manifestit janë:

1. t’i japë formë përfytyrimit që bashkëpunëtorët e Mozilla-s dëshirojnë të ndiqet nga Mozilla Foundation;
2. t’u flitet si atyre që kanë, ashtu edhe atyre që nuk kanë njohje teknike;
3. t’i bëjë pjesëmarrësit te Mozilla krenarë për çka bëjnë dhe t’i nxisë të vazhdojnë kështu; dhe
4. të furnizojë një kuadër për të tjerë persona që do të shtyjnë më para këtë përfytyrim të Internetit.

Këto parime nuk lulëzojnë vetë. Lypsen njerëz që ta bëjnë Internetin të hapur dhe dashamirës – njerëz që punojnë më vete, që punojnë tok në grupe, dhe që udhëheqin të tjerët. Mozilla Foundation i është përkushtuar shpënies më tej të parimeve të ravijëzuara te Manifesti Mozilla. Ftojmë edhe të tjerët të bashkohen me ne për ta bërë Internetin një vend akoma më të mirë për të tërë.

Parimet

1. Interneti është pjesë e pandarë e jetës moderne–përbërës kyç në edukim, komunikim, bashkëpunim, biznes, dëfrim dhe në shoqërinë në tërësi.
2. Interneti është burim i përbashkët mbarëbotëror dhe duhet të mbesë i hapur dhe i shfrytëzueshëm.
3. Interneti duhet të pasurojë jetën e qenieve njerëzore.
4. Siguria e individit në Internet është themelore dhe nuk mund të trajtohet si opsionale.
5. Individit duhet t’i jepet mundësia të ngjizë vetë përvojën e tij në Internet.
6. Efektshmëria e Internetit si burim i përbashkët varet nga ndërveprimi (protokolle, formate të dhënash, përmbajtje), risia dhe pjesëmarrja e decentralizuar anembanë botës.
7. Programet e lira dhe me burim të hapët nxisin zhvillimin e Internetit si burim i përbashkët.
8. Punimi me bazë bashkësinë, dhe i tejdukshëm, nxit pjesëmarrjen, përgjegjshmërinë dhe besimin.
9. Ndërhyrjet komerciale në zhvillimin e Internetit sjellin mjaft përfitime; një drejtpeshim midis synimeve komerciale dhe të mirës së përbashkët është kritik.
10. Rritja e anëve të Internetit që lidhen me përfitimin e përbashkët është qëllim me rëndësi, për të ia vlen të harxhohet kohë, kujdes dhe përkushtim.

Shpënia më tej e Manifestit Mozilla

Ka plot rrugë të ndryshme për të shpënë më tej parimet e Manifestit Mozilla. Ne i shohim me sy të mirë një gamë të gjerë veprimtarish, dhe parashikojmë të njëjtën shkallë krijimtarie që bashkëpunëtorët e Mozilla-s kanë treguar edhe në fusha të tjera të projektit. Për persona të papërfshirë thellë në projektin Mozilla, një rrugë themelore dhe tepër e efektshme për të mbështetur Manifestin është të përdoren Mozilla Firefox-i dhe të tjerë produkte në të cilat mishërohen parimet e Manifestit.

Zotimi i Mozilla Foundation-it

Mozilla Foundation zotohet të mbështesë Manifestin e Mozilla-s përgjatë veprimtarive të tij. Në veçanti:

• do të ndërtojë dhe bëjë të mundura teknologji me burim të hapur dhe bashkësi që mbështesin parimet e Manifestit;
• do të krijojë dhe shpërndajë produkte të fuqishëm konsumatori, që mbështesin parimet e Manifestit;
• do të përdorë burimet e Mozilla-s (pronësinë intelektuale, të tilla si të drejtat e autorit dhe shenjat tregtare, infrastrukturën, fondet dhe famën) për ta mbajtur Internetin platformë të hapur;
• do të nxisë modele krijimi vlerash ekonomike për të mirën publike;
  dhe
• do të nxisë përhapjen e parimeve të Manifestit Mozilla në diskursin publik dhe brenda vetë industrisë së Internetit.

Disa veprimtari të Mozilla Foundation-it–hëpërhë krijimi, qarkullimi dhe përhapja e produkteve të konsumatorit–drejtohen së pari nga nëndegë në pronësi të plotë të Mozilla Foundation-it, Mozilla Corporation.

Ftesë

Mozilla Foundation fton gjithë të tjerët që mbështesin parimet e Manifestit Mozilla të bashkohen me ne, dhe të gjejmë rrugë të reja për ta bërë realitet këtë përfytyrim të Internetit.

Etiketa: bashkëpunim, bashkësi, besim, biznes, burim i hapët, burim i përbashkët, dëfrim, diskursi publik, e mira publike, edukim, Firefox, formate të dhënash, infrastrukturë, Internet i hapur, Interneti, komunikim, Mozilla Corporation, Mozilla Foundation, përgjegjshmëri, pjesëmarrje e decentralizuar, platformë e hapur, programet e lira dhe me burim të hapët, projekti Mozilla, pronësi intelektuale, protokolle, risi, shenja tregtare, siguria e individit, të drejta autori, të qenët i hapur, teknologji me burim të hapur

Letër e Hapur e Free Software Foundation Europe për EUROCITIES

EUROCITIES është rrjeti i nja 100 qyteteve të mëdhenj të BE-së, Norvegjisë, Zvicrës, Europës Qendrore dhe Lindore dhe Shteteve të Rinj të Pavarur (NIS). Eurocities është themeluar më 1986, qytetarët e qyteteve anëtarë bëhen më tepër se 100 milionë. Catherine Parmentier është Drejtore e Përgjithshme Ekzekutive për EUROCITIES

E dashur znj. Parmentier,

Këshilli Europian dhe Komisioni Europian duan të paraqesin një bazë ligjore për patentat mbi software-e në Europë. Çka do t’i linte qytetet europianë zbuluar përballë rreziqesh të pallogaritshme dhe të paparashikueshme kostosh procesesh gjyqësorë mbi patenta software-esh. Ndaj edhe shpresojmë që të bashkoheni me ne të luftojmë këta asgjësues punësimesh dhe risish.

Bashkive nëpër Europë u duhet të kapërcejnë të njëjtat vështirësi: numri i atyre që varen nga asistenca sociale është në rritje, arka është bosh dhe qytetarët presin nga shërbimi publik të ofrojë cilësi më të lartë se kurrë më parë. Këto synime, në dukje kundërthënëse, duhet të arrihen nga shndërrimi i punëve të mundimshme administrative të dikurshme në procedura dhe struktura të automatizuara elektronike — jo vetëm brenda një administrate të vetme, por edhe ndërmjet shërbimeve të ndryshme publike, mes administratës dhe qytetarëve, apo administratës dhe bizneseve.

Emërtimi i mirënjohur i krejt kësaj është eQeverisje.

Strukturat dhe procedurat e standardizuara, të cilat përkufizohen dhe vihen në jetë në formë software-esh që përdoren nëpër struktura dhe administrata vendore, ofrojnë një territor ideal për pretendime mosmarrëveshjesh mbi patenta software-esh: Pretendimet e mundshme shtrihen nga themelet e funksioneve bazë, si rrjetet, baza të dhënash dhe sisteme kartelash, deri mbi metoda abstrakte dhe protokolle që ofrojnë funksione të caktuar.

Ngaqë për patentat nuk kërkon kush vërtetim koncepti ose vënieje në jetë, ai që pretendon për patentë mund t’ia lejojë lehtë vetes të paraqesë metoda abstrakte dhe të vendosë arbitrarisht të japë ose mohojë leje për to.

Për tri shkaqe kryesore, kjo do të bëhet një faktor domethënës kostosh: Si zhvilluesve të software-it, ashtu edhe përdoruesve mund t’u kërkohet pothuajse çfarëdo shume parash që zgjedh mbajtësi i patentës. Mjaft zhvilluesa dhe shoqëri nuk do të jenë në gjendje të paguajnë kërkesa të tilla dhe do të dalin nga loja, duke kthyer kështu taksapagues në njerëz që lypin asistencë sociale. Dhe së fundi, çmimet e shoqërive të mbetura të software-eve do të rriten për shkak të nevojës për rifinancim të shpenzimeve për patenta software-esh dhe për shkak të zvogëlimit të konkurrencës.

Zyra e Shteteve të Bashkuara për Patenta dhe Shenja Tregtare ka regjistruar 1185 patenta software-sh [1] që merren me “shërbimin publik” dhe 19 që merren shprehimisht me “bashkitë” [2]. Nuk është e nevojshme të përdoren këta fjalëkyça kur parashtrohet një patentë software-esh, kështu që kjo është vetëm maja e akullmalit dhe parashikohet të rritet me shpejtësi nëse patentat mbi software-et bëhen një realitet.

Me futjen e patentave të software-eve, qytetet europiane do të duhej të hapnin sytë ndaj rritjes dramatike të kostove dhe një situate ligjore gjithnjë e më tepër të vështirë, me rreziqe të mëdha për administratën.

Këshillojmë të lidheni me z. Christian Ude, kryetar i bashkisë së Mynihut, i cili është bërë i ndërgjegjshëm për efektet dëmtuese që patentat mbi software-in kanë mbi shërbimet publike. Nëse keni pyetje të mëtejshme, ose ju nevojitet asistencë shtesë, ju lutemi mos ngurroni të lidheni me ne.

Me përshëndetje të përzemërta

[1]

[2]

Etiketa: bashkësi, bazë të dhënash, eQeverisje, EUROCITIES, fjalëkyça, Free Software Foundation Europe, Këshilli Europian, Komisioni Europian, konkurrencë, kosto, patenta software-esh, përdorues, protokolle, risi, rrjetet, sistem kartelash, vendore, zhvillues software