Meqë shumë nuk e dinë se mund të shkruhet fare mirë e pa mundime me ë dhe ç, pa problem për kompjuterat e tanishëm, shumica u bënë dembelë dhe nuk e vranë më mendjen për ta gjetur zgjidhjen atje ku ishte.
Dhe më në fund, për t’i vënë brirë budallalëkut, propozohet që Shqipja të birësojë ee në vend të ë-së dhe cs në vend të ç-së!
E vërteta është që ky problem në thelb nuk ekziston: standardi i shkrimit me ë dhe ç është zbatuar për një shekull, pa problem dhe me sukses; mundësia teknike për vazhdimin e respektimit të tij në kompjutera dhe të ngjashëm ekziston. Atëherë çfarë i mbetet problemit?
I mbetet vetëm grotesku.
Është interesante të vihet re që propozuesi i kësaj gjasmezgjidhjeje është një ish-deputet dhe me post të dikurshëm qeveritar. Pra shumë afër me tipin prej të cilëve duhej pritur një propozim që respekti i standardit ekzistues të mbështetet me ligje.
Një ligj që do të prekte mediat, sepse në gjuhën e folur asnjë nuk ngurron të përdorë ë dhe ç si më parë. Problemi është shumë i vonshëm dhe ka të bëjë vetëm me mediat. Atëherë pse të mos shihen rrugë ligjore që ta bëjnë median të mendohet përpara se të nxjerrë nga furra prodhime të tilla? Duke ulur në zero kufirin e tolerancës ndaj gabimeve që sot është në nivele alarmante; detyrimin ligjor që gazetat të kërkojnë publikisht falje në radhët e tyre dhe të bëjnë ndreqjen e çdo gabimi në drejtshkrim; ndëshkimin me gjoba për raste të përsëritura të shpërfilljes së drejtshkrimit në çdo prodhim të medias…
Propozimi konkret për zëvendësimin e ë-së me ee apo të ç-së me cs nuk i shërben zgjidhjes së problemit.
Arsyet që duhet të shërbejnë si mbështetje për propozimin nuk kanë bazë reale:
Është krejt e mundur nga ana teknike që, edhe nga një kompjuter me një tastierë jo Shqip, të shkruash Shqipe të pastër, pa u dashur të bëhen zëvendësime fjalësh pasi të kesh përfunduar një shkrim. Mjaftojnë disa rregullime të thjeshta për këdo, për të simuluar më shumë se një tastierë. Kalimi, sipas nevojave, nga njëra te tjetra lyp vetëm një klik. Pra gjendja mund të përmirësohet ndjeshëm që tani pa asnjë lloj shpenzimi shtesë.
Nga ana teknike, pasja e një tastiere Shqip është po aq e mundur sa edhe simulimi i një të tille. Çmimi i një tastiere është krejt i përballueshëm edhe për shqiptarët që blejnë një kompjuter e as është tastiera pjesa më e rëndë në pagesën për një kompjuter. Mospasja deri sot e një të tille është thjesht pasojë e indiferencës.
Shqipja nuk ka pse të imitojë artificialisht evolucione drejtshkrimi gjuhësh të tjera. Problemi nuk është i gjuhës në vetvete. Gjuha e folur është fare e qetë dhe e pakërcënuar nga probleme artificialë të tillë. Problemi është një problem i tregut. Ndaj edhe zgjidhja duhet kërkuar nga tregu, mundësisht edhe përshpejtuar me masa ligjore.
Asnjë prej vendeve që ka ndryshuar drejtshkrimin nuk e ka bërë këtë për shkak të pamundësisë teknike të mjeteve elektronike për të shkruajtur saktë në secilën prej tyre. Fakti që këto gjuhë kanë secila tastierën e tyre tregon më së miri që zgjidhja është teknikisht e mundur. Atëherë duhemi drejtuar nga kjo zgjidhje dhe jo gjasmezgjidhje që shpërfytyrojnë Shqipen.
Ë dhe ç u birësuan në shkrimin e Shqipes në një kohë me shumë më tepër vështirësi teknike se sa sot. Vetëm kaq duhet të mjaftonte për pak më tepër guxim drejt zgjidhjes reale që nuk ka të bëjë me standardet e drejtshkrimit të deritanishëm por me zbatimin e tij.
Ajo që mungon është respekti ndaj standarteve, profesionalizmit nga ana e mediave dhe pak guxim për të hedhur tej frikëra të kota nga ata që e dinë tashmë zgjidhjen.
Etiketa: drejtshkrim, shqip, tastierë
