Programe Shqip : blogu

Asnjanësi në rrjet do të thotë trajtim i barabartë i të gjitha të dhënave.  Ja, si këto pakete të dhënash.  Asnjanësia në rrjet do të thotë që përdoruesit si ne të vendosin se cilat pajisje, software, shërbime, dhe sajte web përdoren. Përdorimi i rrjetit duhet të jetë i hapët dhe pa palë të treta që të na thonë se çfarë funksionon dhe çfarë jo.

Pse duhet t’ju hyjë në xhep?

Sepse është një gjë e mahnitshme prej së cilës përfitoni çdo ditë dhe ngaqë kjo gjë e mahnitshme është në rrezik.

Ose më saktë:

Një rrjet asnjanës nuk shfaq diskriminim kundrejt dërguesit, lëndës, ose marrësit të paketeve të dërguar të të dhënave. Nuk bën ndonjë dallim se sa paguan për shërbimin dërguesi apo marrësi, ç’lloj zbatimi, ose ç’protokoll e dërgon apo e merr paketin.

Ose me fjalë më të thjeshta…

Përfytyrojeni web-in si një rrugë në të cilën lëvizin paketet e të dhënave. Kjo rrugë lidh krejt kompjuterët që janë të lidhur në internet. Në kryqëzimet e këtyre rrugëve gjenden rrugëzuesit, të cilët drejtojnë paketet e të dhënave në rrugën e duhur për në vendmbërritje. Rrugëzuesve nuk u bëhet vonë se kush vjen. As pyesin se si duket, nga erdhi, ku do të vejë, apo se ç’lëndë kanë me vete.

Me këtë mënyrë unë mund të komunikoj drejtpërsëdrejti me miqtë e mi, edhe kur ata gjenden në një kontinent tjetër, paguajnë çmim të ndryshëm nga i imi, ose kanë tjetër ISP nga unë. Mund ta përdor internetin për të vizituar çfarëdo sajti web ose të luaj çfarëdo loje, pavarësisht se kush e ofron ose se ku gjenden shërbyesit që e bëjnë të mundur. Mund të shoh çfarëdo videoje apo të lexoj çfarëdo blogjesh nga e gjithë bota, dhe mund të marr pjesë në nisma dhe projekte me burim të hapur. Të gjitha këto mund t’i bëj pavarësisht se për t’u futur në internet përdor tablet, laptop, PC, ose pajisje celulare.

Për këtë është interneti. Kjo është mënyra se si presim që ai të funksionojë.
Prej këtyre rrjetesh asnjanëse komunikimi përfitojmë të gjithë ne, si bashkësi. Ata garantojnë hyrjen tonë në krejt lëndën e gatshme në web-in mbarëbotëror.

Prej kësaj, ofruesit e rrjeteve kanë fituar miliarda gjatë viteve të fundit. Asnjanësi në rrjet: një ide mahnitëse për të gjithë ne.

Ku fle lepuri?

Ofruesit e telekomunikacioneve tani pretendojnë se këto rrugë të përfytyruara të dhënash mund të jenë pre e mbingarkesës së trafikut. Ata duan ta shfuqizojnë konceptin e asnjanësisë në rrjet. Sigurisht që kjo nuk është e vërtetë, ngaqë rrjetet e të dhënave nuk janë rrugë të njëmendta. Siç e dimë nga prodhuesit e hardware-it të kësaj infrastrukture rrjeti, ka aftësi të pamata të pashfrytëzuara te rrjeti. Pa përmendur pastaj që operatorët e rrjeteve të shpërndarjes së lëndës na tregojnë se trafiku i të dhënave kushton në mënyrë të pabesueshme fare pak.

Atëherë pse i bëjnë këto pretendime kompanitë e telekomunikacionit?

Vite me radhë furnizuesit e lidhjeve kanë vërejtur me xhelozi qendrat e mëdha të fitimeve të IPS-ve: ofrues lënde, motorë kërkimesh, platforma videosh dhe rrjete sociale. Të tërë këta duan pjesën e tyre prej këtyre fitimeve, ndërkohë që epoka dixhitale zvogëlon burimet tradicionale të të ardhurave. Pra, ata duan jo vetëm të transportojnë, por gjithashtu të keni pushtet dhe kontroll mbi çfarëdo që transportohet.

Si duan ta kryejnë këtë?

Për t’ia arritur kësaj, shërbimet e telekomunikacionit kanë menduar t’i ndajnë të dhënat në kategori, ose më mirë të themi kasta. Kasta më e përulur e këtij sistemi do të ishte interneti i zakonshëm, që do të kihej vetëm për një sasi të kufizuar të dhënash, dhe që do t’i duhej të zinte karriget e fundit, pas kastave të larta, gjatë dërgimit të të dhënave nëpër rrjet. Kasta më e lartë përmban lëndë nga mundësuesit e hyrjes në internet, ndarazi nga vetë interneti, dhe do të gëzonte trajtim me hatër dhe përdorim të pakufishëm – kuptohet nëpërmjet tarifash ekstra. Mes këtyre dy skajeve, ka plot variacione të mundshme.

Për shembull, një kastë për të dhënat nga rrjetet sociale që shtojnë një haraç trafiku të dhënash për shërbimin e këtij rrjeti social. Kjo sigurisht do të thotë që përdoruesit të shërbimit do t’i duhet të paguajë një tarifë ekstra për pajtimin në të. Në të njëjtën mënyrë, mund të sendërtohet një shërbim ekstra që ofron lojëra për konsola ose lexim gazetash në linjë. Ata do të ishin ndaras nga interneti dhe mund të zbatohen pagesa si mbi shpërndarjen e shërbimit, ashtu edhe mbi klientët e tij. Ofertat konkurruese mund të kufizohen ose bllokohen fare.

E si bëhet kjo?

Le t’i kthehemi sërish përfytyrimit të rrjeteve të të dhënave si rrugë. Rrugëzuesi, i cili fillimisht drejtonte të dhënat në rrugën e duhur, do të përditësohej me një stacion kalimpagesash që skanon të dhënat dhe i ndan ato sipas kastash. Në varësi të kastës, ata mund të përdorin një rrugë speciale që është veçuar nga rruga kryesore, për ta përdorur këtë rrugë speciale për mbërritje më të shpejtë në destinacion. Nëse paguani kalimpagesë për kastë më të ulët, për to do përdoret rruga më e ngadaltë, e zakonshmja.

Nëse nga dërguesi nuk bëhet pagesë për të dhënat, atyre do t’u caktohet një kastë më e ulët dhe do t’u lejohet vetëm përdorimi i rrugës kur është e zbrazët dhe kur nuk ka shumë pakete të dhënash që kanë kaluar nëpër stacionin e pagesave. Në qofshin prej programesh, shërbimesh, lënde ose dërguesish që nuk pëlqehen nga furnizuesi i telekomunikacionit, mund të ngadalësohen tej mase, të përzgjidhen, dhe mundet edhe të asgjësohen.

Për më tepër, nëse nuk qe e qartë: ne si konsumatorë paguajmë përherë, pavarësisht se një shërbim, në pozicionin e dërguesit, paguan apo jo kalimpagesa. Për pasojë, trafiku ynë i të dhënave mund të kufizohet dhe neve të na duhet të paguajmë më tepër tarifa trafiku të dhënash.

Ç’do të thotë kjo?

Shërbimet jokomerciale dhe projektet nga bashkësi, të tilla si Wikipedia për shembull, mund të mos e arrijnë dot këtë pagesë kaste dhe pasja e tyre të kufizohet, ose të bëhet krejtësisht e pamundur.
Komunikimet e drejtpërdrejta me miq dhe të njohur të filtrohen, ose të bllokohen si rivale të modeleve të shërbimit dhe tregtisë që kanë zënë vend tashmë.
Pasi një infrastrukturë e tillë kontrolli dhe filtrimi të jetë ndërtuar dhe vënë në punë, filtrimi dhe hedhja tej e të dhënave të padëshiruara, të tilla si oferta dhe shërbime konkurruese, mund të bëhet kollaj. Më pas, filtrimi i opinioneve, informacioneve apo pikëpamjeve politike lyp vetëm një ndryshim të vogël në rregullimet e sistemit.

Dhe po i lanë të kryhen cenimet e asnjanësisë së rrjetit?

Një proces i tillë është shumë e vështirë të prapësohet, edhe sikur të qe e mundshme.
Do të humbnim larminë e internetit, shumëllojshmërinë e mundësive përmes të cilave i japin formë atij.
Do të humbnim shumë lëndë, ngaqë furnizuesit nuk do t’ia dalin dot më të paguajnë tarifat e ndërmarrjeve të telekomunikacionit.
Do të humbnim konkurrencën e lirë dhe me këtë shfaqjen e shërbimeve të reja nga kompani më të vogla apo nga projekte bashkësish.

Hyrja e lirë që gëzojmë sot në lëndë dhe informacione do të mbarojë.

Do të kishim një model interneti me dy, tre ose katër klase, ose madje jo thjesht një internet, por disa, dhe në rrjete të ndryshme, do të mund të kihet lëndë e ndryshme. Diçka e ngjashme me një grup kanalesh TV prej një pakete transmetimesh me pagesë, ku përveç programeve bazë, ka programe me pagesë çmimi i të cilave ndryshon në varësi të kanalit.

Do të mund të hynit vetëm atje ku ofruesit duan dhe presin që të jetë me fitim.
Regjimi i operatorëve të rrjetit do të kufizonte keqas lirinë e sotme të informacionit në internet. Dhe këtë humbje do të na duhet ta paguajmë edhe më shumë.

Megjithatë, ofruesit tanë thonë se nuk do ta bënin kurrë këtë; se është thjesht diçka si një rritje çmimi!
Ama, është vërtetuar se ofruesit e telekomunikacioneve na gënjejnë sy për sy lidhur me ligjshmërinë e argumenteve rreth goditjes së asnjanësisë së rrjetit. Për shembull, pretendimi i mospasjes së kapaciteteve, ose se vendet me ligje për asnjanësinë e rrjeti do të shpinin në lidhje më të ngadaltë interneti.
Kur kanë gënjyer deri këtu, çne të na tregonin të vërtetën, kur premtojnë se me paratë shtesë do të ndërtojnë një rrjet më të shpejtë, teksa pretendojnë se nuk do të sitin të dhënat tona, ndërkohë që kjo u duhet për ta vënë në punë sistemin e kastave?
Si mund ta ruajnë pasurinë e internetit dhe konkurrencën me një sistem të tillë?

Prandaj:

Protestoni tok me ne!
Kërkoni dispozita ligjore për asnjanësinë në rrjet në vendin tuaj dhe në BE!
Kërkoni trajtim të barabartë të të dhënave!
Kundërshtoni trajtimin me hatër të të dhënave me pagesë në shkëmbim të një trajtimi më të keq për të dhënat tuaja personale!
Kundërshtoni kyçjet e rrjeti dhe ngadalësimet artificiale!
Luftoni për një rrjet komunikimesh të hapur dhe të lirë, nga i cili përfitojmë të gjithë tok si bashkësi!
Kërkoni trafik të pamanipuluar të dhënash!
Mos pranoni diskriminim ose dhënie përparësish të të dhënave, pavarësisht se për ç’arsye!
Askush nuk ka të drejtë të zhbirojë në trafikun tonë. Asgjë nuk e përligj.
Të gjithë kemi të drejtën për asnjanësi rrjeti, madje edhe në rrjetet e celularëve!

Rrjet të njëmendtë, tani dhe në të ardhmen!

Shënim: Teksti është përkthimi i një videoje që mund ta shihni këtu

Etiketa: asnjanësia në rrjet, bashkësi, BE, blog, Burim i Hapur, dërgim të dhënash, dhënie përparësish, diskriminim, dispozita ligjore, epoka dixhitale, filtrim, fitime, haraç, hardware, i hapët, Internet, ISP, kasta, klas, kompjuter, konkurrencë, konsumator, kyçje rrjeti, laptop, lëndë, ligjshmëri e argumenteve, motorë kërkimesh, ofrues lënde, operator, pagesë, pajisje, pajisje celulare, paket të dhënash, palë të treta, PC, platforma videosh, protestë, protokoll, rrjet asnjanës, rrjete, rrjete sociale, rrjetet e celularëve, rrugëzues, sajt web, sajte web, shërbime, shërbime telekomunikacioni, shërbyes, shpërndarje, shumëllojshmëri, software, tablet, tarifë ekstra, të dhëna personale, telekomunikacione, trafik i pamanipuluar, TV me pagesë, video, Web, Wikipedia, zbatim

Marrë nga documentfreedom.org

Etiketa: .flv, .swf, Adobe Flash, Adobe Flash Media Server, alternativa, animacione HTML 5, audio, bamirëse, BBC, cënueshmëri të sigurisë, cookie, Daily Motion, Facebook, Firefox, Flash, Flash Media Server, Flash Plug-in, Grooveshark, Html 5, Internet, kompjuter desktop, kosto, kyçje, media, monopol, popullariteti, privatësi, pronësor, qeveritare, shenjë tregtare, shërbyes, shfletues, shtojcë, site, software, Standard i Hapur, teknologji, video, Vimeo, vjedhjeje identiteti, Youtube, zbatim, zgjatim

Etiketa: privatësi, rezistencë, Siguri, software

Nga Matthias Kirschner,  01-06-2012

Synimi i FSFE-së është të bëjë të mundur që të zotët e pajisjeve TITeknologji Informacioni, dhe vetëm ata, të jenë përherë në kontroll të plotë të tyre. Ky parim themelor tani së fundi është vënë në pikëpyetje.

Me një funksion të quajtur “Nisje e Sigurt”, që do të sendërtohet në kompjutera duke filluar nga 2012, prodhuesit e përbërësve hardware dhe software në TI po rreken të kapin një pozicion prej nga ku të kontrollojnë në mënyrë të përhershme pajisjet TI që prodhojnë. Në këtë frymë, pajisje të tilla do të jenë “të sigurta”, sipas idesë së prodhuesit, por jo domosdoshmërisht edhe sipas asaj të zotëruesit: I zoti mund të trajtohet si palë e kundërt. Duke parandaluar përdorimin e pajisjes për qëllime jashtë atyre të paramenduara nga prodhuesi, ata mund të kontrollojnë dhe kufizojnë krejt për çka mund të përdoret një makinë TI e karakterit të përgjithshëm (p.sh. një PC, laptop, netbook). Në rastin e pajisjeve TI me hyrje në internet, ata mund t’i ndryshojnë në çfarëdo kohe këto kufizime përdorimi, edhe pa e vënë në dijeni të zotin e pajisjes. Si pasojë, prodhuesit TI, sipas qejfit, mund t’u heqin përdoruesve të drejta të rëndomta që zakonisht i gëzojnë.

“Nisja e Sigurt”: Roje para sistemit operativ

Kur ndizen, pajisjet TI përmbushin një proces fillimi të quajtur nisje. Në rastin e kompjuterave ky proces fillimi përfaqësohet nga ekzekutimi i një firmwareNjë radhë urdhrash, e integruar në një përbërës elektronik. Roli i tij është të nisë vetë përbërësin dhe t'i bëjë të mundur të ndërveprojë me përbërës të tjetër hardware. Termi rrjedh nga bashkimi i firm (firmë, ndërmarrje) dhe ware (përbërës), dhe tregon që programi nuk mund të modifikohet nga përdoruesi i fundëm.-i. Ky firmware, nga ana e tij, nis një tjetër program të quajtur ngarkues nisjesh, i cili mandej nis sistemin operativ faktik, mbi të cilën mund të ekzekutohen pastaj zbatimet. Më 2012, kalimi në shkallë industrie i firmware-it të PC-ve, notebook-ve, shërbyesve, dhe kompjuterave të tjerë nga BIOS-i konvencional në UEFI do të jetë thuajse i plotë. Krahasuar me BIOS-in konvencional, UEFI ka disa të mira, fjala vjen, kohë nisjeje më të shpejta, përudhësa të pavarur nga sistemi operativ, dhe një premtim për siguri të zgjeruar.

Pjesa e sigurisë trajtohet nga një funksion i quajtur “Nisje e Sigurt”. Që prej UEFI 2.3.1 (hedhur në qarkullim më 8 Prill, 2011) “Nisja e Sigurt” siguron që gjatë procesit të nisjes të ekzekutohet vetëm software që është në pajtim me nënshkrimet kriptografike të sendërtuara paraprakisht në pajisje. Kjo bëhet për të parandaluar ekzekutimin e software-eve të padëshiruar gjatë nisjes së kompjuterit, përmes verifikimit kriptografik të një nënshkrimi për çdo përbërës software (hapat e ndryshëm të firmware-it UEFI, ngarkuesi i nisjes, kerneli i sistemit operativ, etj.), përpara ekzekutimit të secilit. Prandaj nënshkrimet kriptografike që do të duhej të përdoreshin, duhen vendosur te baza e të dhënave të nënshkrimeve UEFI të secilës pajisje TI të pajisur me “Nisje të Sigurt” UEFI, përpara se një përbërës software i nënshkruar kriptografikisht të mund të fillojë të xhirohet në një makinë të dhënë.

FSFE-ja parashikon që shumica e prodhuesve të kompjuterave do ta sendërtojnë “Nisjen e Sigurt”, ngaqë Microsoft-i ka njoftuar se prodhuesit e kompjuterave duhet të sendërtojnë “Nisjen e Sigurt” UEFI, po qe se duan të përfitojnë certifikim të Windows 8-s për pajisjet që krijojnë, p.sh. që të vendosin në to logon Compatible with Windows 8.

Për cilat pajisje vlen kjo?

Deri më sot, shumica e njerëzve e bazojnë analizën e tyre të gjendjes së UEFI-t mbi Windows 8 Hardware Certification Requirements, botuar nga Microsoft-i në Dhjetor të 2011-s. Është e kuptueshme pse Microsoft-i nuk bëri, dhe ende nuk bën publik ndonjë version të këtyre domosdoshmërive për certifikimin e hardware-it, ngaqë ato janë baza e një kontrate individuale mes Microsoft-it dhe secilit prej prodhuesve të hardware-it që duan të përfitojnë Windows 8 Certification e Microsoft-it për produktet e tyre kompjuterike. Ndaj Windows 8 Hardware Certification Requirements mund të ndryshojnë në çfarëdo kohe, pa u vënë re nga publiku, ose hollësitë specifike mbi çfarë është e domosdoshme për të pasur logon mund të ndryshojnë nga prodhuesi në prodhues: gjithçka ndodh sipas vullnetit të Microsoft-it dhe në pjesën dërrmuese pas dyersh të mbyllura. Kështu që askush nuk bazohet dot te një version i botuar dhe statik i Windows 8 Hardware Certification Requirements, por i percepton hollësitë e planifikuara për “Nisjen e Sigurt” si një “objektiv gjithnjë në lëvizje”.

Pra, problemi i “Nisjes së Sigurt” nuk kufizohet medoemos te Connected Stand-By SystemsEmërtim i përdorur nga Microsoft për pajisje të lidhura në Internet dhe që në çastin në fjalë gjenden nën gjendjen stand-by (sipas gjasash një përqindje e madhe e tregut të ardhshëm të notebook-ëve, netbook-ëve dhe PC-ve) dhe te kompjutera të ndërtuar me mikroprocesorë ARM (kryesisht tablete dhe telefonë celularë), por mund të zgjerohet në çfarëdo kohe nga Microsoft-i drejt çfarëdo lloji tjetër pajisjesh. Po njësoj, prodhuesit e hardware-it që nuk prodhojnë pajisje për Windows 8 mund ta vënë në punë “Nisjen e Sigurt” UEFI, ose të tjera procese nisjeje të kufizuar me ndihmën e nënshkrimeve kriptografike. TiVo ka një dhjetëvjeçar që e bën këtë, dhe konsola të ndryshme lojërash, nga ato të Sony-it deri te ato të Microsoft-it i përdorin gjithashtu proceset e nisjes të kufizuar kriptografikisht. Të tjerë prodhues mund të përdorin specifikime apo kërkesa të ngjashme me ato të Windows 8 Hardware Certification Requirements, që të kenë mundësi të kufizojnë artificialisht aftësitë e pajisjeve TI.

Kufizime që mund të zgjerohen drejt zbatimeve?

Teksa specifikimet e “Nisjes së Sigurt” UEFI (si edhe ato të Trusted Computing Group që përkufizojnë “Nisjen e Besueshme”) mbulojnë procesin parësor nga nisja deri te futja në lojë e kernelit të sistemit operativ, infrastruktura për ta shtrirë kontrollin përmes nënshkrimesh mbi krejt software-in që xhiron në një kompjuter është e pjekur dhe funksionale në disa sisteme operativë. Por përveç se te Windows 8, deri më sot është e detyrueshme vetëm për përudhësa Windows.

Kërcënim për punën me kompjuter në përgjithësi

Sikur krejt këto masa të ishin thjesht nën kontrollin e të zotit të pajisjeve, kjo do të ishte tërësisht në interesin e tij, pse do ta ndihmonte atë të thellonte sigurinë e procesit të nisjes, i cili sot, në shumicën e rasteve, është i pasigurt. Kjo do të ndodhte nëse nënsistemet e sigurisë të përcaktuar nga forumi UEFI dhe Trusted Computing Group (TCG) të mundeshin të garantonin teknikisht kontrollin e përhershëm, të plotë dhe vetëm nga përdoruesi mbi formësimin dhe administrimin e këtyre nënsistemeve të sigurisë, çka do të përfshinte krijimin, depozitimin, përdorimin dhe fshirjen e kyçeve kriptografikë, dëshmive dhe nënshkrimeve. Por, që nga çasti kur këto nënsisteme sigurie mund të përdoren nga të tjera entitete, jo vetëm nga i zoti i pajisjes, kjo u lë dorë atyre të përjashtojnë përdorime jashtë kuadrit të paramenduar për të cilin janë shitur ose thjesht përdorime të paparashikuara të këtyre pajisjeve TI.

Pra, me sendërtimin e “Nisjes së Sigurt”, mundësia për të pasur kompjutera vërtet për përdorim të rëndomtë dhe nën kontrollin e plotë të të zotit mund të rrudhet shumë. Pajisjet e kufizuara në mënyrë domethënëse nga masa të tilla si “Nisja e Sigurt” nën kontroll kompanish zakonisht quhen pajisje ose kompjuter për qëllime speciale (p.sh. qendra medie, telefona, lexues librash). Ndaj, e pakta, disa prej pajisjeve Windows 8 do të jenë më tepër pajisje Windows se sa kompjuter i personalizuar. Edhe pse mund të ketë treg për pajisje të tilla kompjuterike, FSFE-ja bën thirrje me forcë që këto pajisje TI të etiketohen qartësisht si të kufizuara për të përdorur modele të  parashikuara nga një kompani, me qëllim që blerësi potencial të informohet në kohë.

A është opsion anashkalimi i këtyre kufizimeve?

Njerëz të aftë në TI mund të mendojnë se masa të tilla janë parë edhe më herët, dhe shumica e tyre janë nxjerrë jashtë loje. Kështu ka ndodhur me disa modele konsolash loje PlayStation dhe Xbox, si dhe me mjaft nga telefonat më të rinj celularë. Por cilësia dhe shtrirja e çështjes këtë herë janë më të mëdha:

• “Nisja e Sigurt” UEFI është konceptuar së pari për PC tradicionalë.
• Pas saj janë rreshtuar pjesë të mëdha të industrisë TI, shihni p.sh. anëtarët e forumit UEFI Forum.
• Konceptimi dhe specifikimet e saj janë rezultat i një përpjekjeje kolektive inxhinierësh TI prej kompanish të ndryshme. Ajo shfrytëzon përvojën e një dhjetëvjeçari në procese nisjeje të bazuar në nënshkrime, ndaj edhe shmang shumë nga dobësitë klasike, p.sh. mungesën e firmware-eve të specifikuar qartë dhe të siguruar kriptografikisht (UEFI) të procesit të përditësimit.
• Prej saj përdoren nënsisteme sigurie të bazuar në hardware, p.sh. siç specifikohet nga TCG (TPM ose MTM, dhe specifikimet shoqëruese): Ndërkohë që specifikimet UEFI nuk kërkojnë detyrimisht një sendërtim specifik “depozitimi të mbrojtur” kyçesh kriptografikë, dëshmish dhe nënshkrimesh, specifikimet së fundi nga TCG (që prej 2011-s) e bëjnë.
• Në sendërtimet e “Nisjes së Sigurt” (si në gjithë software-et) pritet të ketë të meta sigurie, por ngaqë do të ketë konkurrencë komerciale mes atyre që tregtojnë UEFI, është në interes të tyre të gjejnë zgjidhje për këto të meta sigurie. Përkundrazi, në të shkuarën vetëm prodhues të veçantë sendërtuan procese nisjeje të kufizuar kriptografikisht për pajisje të tyre specifike: TiVo Inc. për TIVO-t e veta, Microsoft-i për breza të ndryshëm Xbox-i, si dhe Sony për Playstation-et e veta.

Më tej, edhe pse kufizime të ngjashme të përdorimit janë nxjerrë jashtë loje në të kaluarën, kjo vetëm dëshmon që sendërtimi i tyre teknik qe me të meta dhe i hapur karshi malware-it, pra duke mos ofruar “sigurinë” për të cilën qenë hartuar. Edhe pse ka gjasa që kjo të vlejë edhe për disa nga sendërtimet e “Nisjes së Sigurt”, zbërthimi dhe nxjerrja jashtë loje e këtyre mekanizmave kurrë nuk mund të jetë zgjidhje për çështjet e lirisë ose për mungesën e kontrollit të zotëruesit mbi pajisjen.

Kërkesat e FSFE-së

Për të ruajtur rritje të qëndrueshme të zhvillimit dhe përdorimit të software-eve, është kyçe pasja gjerësisht e kompjuterave për punë të rëndomtë.

FSFE-ja kërkon që përpara se të blihet një pajisje, blerësit të jenë të informuar saktësisht rreth masave teknike të sendërtuara në pajisjen e dhënë, si edhe për kufizimet specifike të përdorimit dhe pasojat e tyre për përdoruesin.

Më tej, FSFE-ja këshillon me forcë të blihen vetëm pajisje TI që u japin përdoruesve kontroll të plotë, të përhershëm dhe vetëm prej tyre, mbi nënsisteme sigurie (p.sh. kufizime përdorimi me bazë nënshkrimesh), në mënyrë që ruhet aftësia për të instaluar software sipas dëshirës dhe në analizë të fundit të ruhet kontrolli ekskluziv i dikujt mbi të dhënat e veta.

Copyright © 2001-2012 Free Software Foundation Europe. Lejohet kopjimi fjalë për fjalë dhe shpërndarja e tërë këtij artikulli në çfarëdo media, me kusht që të ruhet ky shënim.

Etiketa: arbitrarisht, bazë të dhënash, BIOS, Compatible with Windows 8, Connected Stand-By Systems, firmware, Free Software Foundation Europe, FSFE, fushatë, hardware, kernel, kohë nisjeje, kompjuter, kontroll, laptop, Matthias Kirschner, Microsoft, nënshkrim kriptografik, netbook, ngarkues nisjesh, nisje e sigurt, objektiv gjithnjë në lëvizje, pajisje TI, PC, përudhës, PlayStation, secure boot, Siguri, sistem operativ, software, Sony, Teknologji Informacioni, TI, TiVo, Trusted Computing Group, UEFI, Windows 8 Hardware Certification Requirements, Xbox

Stili prej filmi vizatimor i rrëfimit vijues ndihmon të kuptohen më mirë rreziqet potenciale që sjell përdorimi i pakujdesshëm i rrjeteve shoqërorë të centralizuar dhe pse-në e lindjes së rrjeteve shoqërorë të shpërndarë. Rrjetet shoqërorë të shpërndarë, ose me shpërndarje, do të ishin zgjidhja për shumë nga problemet e sigurisë dhe privatësisë që hasin përdoruesit e rrjeteve shoqërorë të centralizuar.
Për ta parë rrëfimin në Shqip, klikoni mbi figurën e mëposhtme:

Punën origjinale në Anglisht, të krijuar nga J. David Eisenberg, mund ta shijoni këtu.

Etiketa: Buddycloud, Burim i Hapur, Diaspora, distributed social networks, Facebook, FooPlug, Freedom Box, Friendica, informacion, Internet, kompjuter, kushte shërbimi, MySpace, postim, privatësi, rregulla privatësie, rrjete shoqërorë, rrjete shoqërore të shpërndara, shërbyes, Siguri, site, software, të dhëna, Twitter

Interneti është një nga industritë më të fuqishme dhe më me rritje në Shtetet e Bashkuara Ai u lejon miliarda njerëzve komunikim të lirë dhe të hapur, dhe ka qenë frymëmarrja e protestave anembanë botës. Por një projekt-ligj i ri propozon që industrisë së dëfrimit t’i lihet dorë e lirë të censurojë Internetin. Mban emrin PROTECT IP, dhe ja se si do të funksiononte:

Korporata private duan të jenë të lira të mbyllin site-e të paautorizuar ku njerëzit shkarkojnë filma, shfaqje televizive dhe muzikë. Ngaqë shumica e këtyre site-eve ndodhen jashtë juridiksionit të SHBA-ve, PROTECT IP përdor ca taktika të tjera nga ato brenda kufijve të Amerikës. Së pari, i jep qeverisë fuqinë të detyrojë mundësuesit e Internetit në SHBA të bllokojnë hyrjen për te emra përkatësish të shkelësve. Po njësoj mund të padisin motorë kërkimi me bazë në SHBA, lista, madje edhe blogje dhe forume me synim heqjen prej tyre të lidhjeve për te këto site-e. Së dyti, PROTECT IP u jep korporatave dhe qeverisë aftësinë e ndërprerjes së financimeve për site-et web shkelëse përmes anulimit të llogarive të tyre te reklamues dhe shërbime pagesash me bazë SHBA-të. Përmbledhtas, kjo është ajo që PROTECT IP do të provojë të bëjë.

Por sipas të gjitha gjasave, bashkë me të do të bëjë edhe diç tjetër. Si për fillim, nuk ka për t’u vënë fre atyre që shkarkojnë. Prapë do të jeni në gjendje të hyni te një site i bllokuar, thjesht duke dhënë adresën e tij IP në vend të emrit. Ajo çka PROTECT IP do të bëjë është gjymtimi i sipërmarrjeve të reja ngaqë u lejon gjithashtu kompanive të padisin cilindo site që mendojnë se nuk po bën filtrim të kënaqshëm. Këto procese gjyqësore do të çonin kollaj në falimentim motorë të rinj kërkimi dhe site mediash shoqërore. Dhe teksti i PROTECT IP-së është aq i dykuptimtë saqë site-e të rëndësishëm mediash shoqërore mund të shndërrohen në objektiv goditjeje. Shumë site-e web novatore mund të duken si pirateri në sytë e gjykatësit jo të duhur: Tumblr, SoundCloud, dhe YouTube-i në fillimet e veta. Kudo që njerëzit shprehen, bëjnë art, transmetojnë lajme, ose organizojnë protesta ka të përziera shumë xhirime TV-je, copëza filmash, dhe muzikë nën të drejta autori. Dhe edhe sikur t’i besoni qeverisë së SHBA-ve se nuk do të abuzojë me fuqinë e re për censurim të Net-it, po vendet që do ndiqnin shembullin tonë dhe do të hartonin ligje të tilla? Njerëzit nëpër botë do të kishin kështu Internete shumë të ndryshëm, dhe qeveri të paskrupullta do të kishin mjete të fuqishme për të shtypur shprehjen e lirë.

Por ndoshta gjëja më e rrezikshme do të qe se PROTECT IP do të përziehej me funksionimin e brendshëm të Net-it. Ekspertët besojnë se duke futur hundët te regjistrat Web të emrave të përkatësive përfundimi do të ish më pak siguri dhe qëndrueshmëri. Shkurt, PROTECT IP nuk do ta ndalë piraterinë, por do të hapë rrugën për potenciale të mëdha censure dhe abuzimi, për ta bërë Web-in më pak të sigurt dhe të besueshëm.
Ky është Internet-i për të cilin flasim. Një mjet vital dhe plot gjallëri, dhe qeveria jonë po fut hundët në strukturën bazë të tij se ndoshta kështu njerëzit do të blejnë më tepër filma Hollivudi. Por me filmat e Hollivudit nuk zgjidhen kandidatë nga baza, nuk përmbysen regjime të korruptuar, dhe krejt industria e dëfrimit nuk kontribuon kushedi çë në ekonominë tonë. Këto të gjitha bëhen me Internet, këto e të tjera. Korporatat i kanë tashmë mjetet që të luftojnë piraterinë. E kanë mundësinë të ndalin qarkullim lënde të caktuar, të padisin për mbyllje kompanitë e software-it peer-to-peer, dhe të padisin gazetarë thjesht se kanë folur se si të kopjohet një DVD. Janë plot me bëma ushtrimi dhe abuzimi të fuqisë së tyre. Ato u përpoqën të hiqnin nga YouTube-i një video për një bebe, vetëm për muzikën që luhej në sfond. Dënimet që jepen për pirateri komerciale në shkallë të gjerë i kanë përdorur kundër familjesh dhe fëmijësh. Janë po këto që hapën padi për ndalimin e VCR-së dhe të pajisjeve të para MP3.

Ndaj pyetja është, deri ku do të shkojnë me këtë punë? Përgjigja në këtë pikë është e qartë. Deri atje ku do t’i lejojmë ne. Që kur krijuam këtë video, PROTECT IP është përkeqësuar dhe po përgatiten për miratim të shpejtë. Tani qeveria dhe korporatat mund të bllokojnë çfarëdo site-i, të brendshëm ose të jashtëm, thjesht për një lidhje që do të shkelte ligjin. Site-eve si YouTube, Twitter, dhe Facebook do t’u duhej të censuronin përdoruesit e vet ose të mbyllen, ngaqë bëhen përgjegjëse për gjithçka që përdoruesit e tyre postojnë. Përdoruesi i rëndomtë mund të përfundojë me burg 5 vjetë për postim të çfarëdo gjëje nën të drejta autori– madje edhe thjesht nga të kënduarit e një kënge.

Etiketa: abuzimi, adresë IP, censurë, censurim, DVD, Facebook, filma, filtrim, financime, Hollivudi, industria e dëfrimit, Internet, komunikim, korporata, motorë kërkimi, MP3, muzikë, padi, peer-to-peer, pirateri, projekt-ligj, PROTECT IP, protesta, Siguri, site, software, SoundCloud, të drejta autori, Tumblr, Twitter, VCR, Web, YouTube-i

Etiketa: anonimitet, Burim i Hapur, Facebook, Freedom Box, Freedom Box Foundation, GMail, Google, hardware, Internet, James Vasile, komunikime private, Linux, privatësi, projekt, reklama, Siguri, software, teknologji, Twitter

Etiketa: anonimitet, Burim i Hapur, Facebook, Freedom Box, Freedom Box Foundation, Google, hardware, identi.ca, James Vasile, komunikime private, mikroblogim, monetarizim, organizëm jofitimprurës, privatësi, reklama, rrjet social, rrugëzues, Siguri, software, teknologji, trafik i koduar, Twitter, WikiLeaks

Një video që ilustron grafikisht dhe hijshëm historinë e derisotshme të Mozilla-s dhe misionit të saj:

Transkriptimi i videos, për nevoja të çfarëdoshme, vijon më poshtë:

Në fillimet e veta web-i qe i thjeshtë, i ndërlidhur, i hapët, i sigurt,  i konceptuar si një forcë e së mirës, por do të shndërrohej në diçka shumë më të madhe, një ekosistem i gjallë, që merr frymë në shërbim të njerëzimit, një burim publik për risi dhe mundësi. Një vend për të vënë në jetë ëndrrat tuaja.

Por në ato fillime, si për çdo ekosistem, web-i kish nevojë për mëkim. Ndërkohë që rritej, përdoruesit u ndeshën me sfida të reja. Flluska. Viruse. Mungesë zgjedhjesh. Ngastra përmbajtjeje pas muresh të lartë. Web-i filloi të të fuste frikën. U bë i ngadaltë, i ndërlikuar, i frikshëm. Përdoruesit zunë të pyesnin: pra, kaq e pati? Apo web-i mund të ishte diçka më e mirë?

Një grup i vogël personash, programuesa, grafistë, idealistë, besonin se mund të bëhej i tillë. Dhe patën një ide të guximshme:  një organizëm i vogël jofitimprurës dhe një bashkësi globale mund të krijonin diçka më të mirë dhe të fusnin në Web ide të reja dhe risi. E quajtën projekti Mozilla. Zunë fill duke krijuar një shfletues Web të një lloji të ri. Atë që sot e njohim si Firefox. Dhe e bënë jofitimprurëse, që njerëzit që përdornin Web-in të viheshin mbi gjithçka. Më shumë se sa një program, qe një platformë që gjithkush mund ta përdorte për të sendërtuar idetë e veta. Bezditë zunë të pakësoheshin. Filluan të shfaqen themelet e Web-it që njohim sot.
Sot Web-i është një vend ku mund të ngrini thuajse çfarëdo gjëje që ju vjen në mend. Mozilla dhe Firefox-i ekzistojnë për të ndihmuar njerëzit ta rrokin këtë mundësi kudo dhe të dalin në ballë të përdoruesve, në një botë ku mundësia e zgjedhjes dhe kontrolli janë të rrezikuara shumë shpesh.
Por, po sikur Firefox të qe vetëm fillimi? Po sikur të qe pjesë e diçkaje më të madhe? Nga privatësia e përdoruesit te Firefox Mobile, te zbatimet dhe identiteti, po i zgjerojmë  çdo ditë kufijtë e web-it Dhe po shkojmë më tej se sa software-et. Po ndihmojmë në formimin e një brezi ndërtuesish web. Besojmë se web-i është një vend ku cilido
mund të vijë të materializojë ëndrrat e veta. Ja pse e krijuam Firefox-in. Ja pse dhjetëra mijëra vullnetarë na ndihmojnë në krijimin e produkteve tona. Ja pse qindra milionë anembanë botës përdorin programet tona. Por më e rëndësishmja — ja pse gjithmonë ju vëmë juve mbi gjithçka, dhe përballemi me ata që nuk e bëjnë këtë.

Miliona vetë na dinë si Mozilla Firefox. Por jemi shumë më tepër se kaq. Jemi një organizëm jofitimprurës që lufton për mbrojtjen e web-it që të gjithë e duam. Bashkohuni me ne – na duhet përkrahja juaj. Bëni një dhurim.

Etiketa: burim publik, ekosistem, Firefox, Firefox Mobile, flluska, forcë e së mirës, identiteti, jofitimprurës, mbrojtje e web-it, Mozilla, mundësi zgjedhjesh, mungesë zgjedhjesh, njerëzimi, përdorues, platformë, privatësia, risi, sendërtim, shfletus Web, software, viruse, Web

Për shumë kohë bota e medias zanore dhe pamore ka qenë nga fortesat më të zorshme për t’u çarë nga programet e lira e me burim të hapët. Platforma Mac dhe programet e shkruar për të janë të parapëlqyerit, deri më sot, nga artistët e fushës. Por përparimet edhe në këtë drejtim janë të mëdha, siç e dëshmon fort Sintel, një film i shkurtër i animuar në 3D, realizuar krejtësisht me programe të lira e me burim të hapët: Blender, GIMP, Inkscape, MyPaint, Krita, OpenEXR, Python, SVN.

(C) Blender Foundation – www.sintel.org

Për filmin punuan në kompjuter, në studion e Amsterdam Blender Institute, gjatë më shumë se një viti, një ekip ndërkombëtar krijuesish 3D. Ky produksion i pavarur u financua nga bashkësia online e përdoruesve të programit të lirë Blender, me mbështetjen e Netherlands Film Fund, CineGrid Amsterdam, dhe sponsorizime nga kompani ndërkombëtare. Studioja e Amsterdamit, me një buxhet gati 400 mijë euro dhe me 14 vetë personel të plotë pati mbështetjen online përmes Internetit nga anembanë bota. Jo vetëm kaq, por koncepti i Filmit të Hapur, u lejon kineastëve të studiojnë dhe riprodhojnë çdo hollësi të procesit të krijimit. DVD-të ku dokumentohet krejt procesi krijues sendërtojnë në praktikë konceptet Burim i Hapët dhe Lëndë e Hapët.

Filmi qarkullon nën lejen Creative Commons dhe mund ta shkarkoni në cilësi të lartë prej faqes zyrtare, ose ta shihni drejt e nga kanali zyrtar i Blenderit në Youtube.

Titrat në shqip mund t’i shkarkoni prej këtu.

Etiketa: 3D, Blender, burim i hapët, Creative Commons, film i animuar, GIMP, Inkscape, Krita, Lëndë e Hapët, Mac, MyPaint, OpenEXR, Python, Sintel, software, SVN, titra në shqip, Youtube